بین الحرمین کربلا کجاست؟ چرا عزاداران در طول این مسیر می‌دوند؟

بین الحرمین کربلا همان جایی است که باید آرام‌آرام روی سنگ‌فرش‌هایش قدم زد و درباره وقایع تاریخی و مذهبی آن ساعت‌ها تفکر کرد. بین‌الحرمین یکی از مقدس‌ترین جاهای دیدنی کربلا است که اگر مشتاق دیدارش باشید، قطعا زیارت آن تجربه‌ای خاص را برای شما رقم می‌زند. ما در این قسمت از مجله گردشگری اقامت۲۴ به معرفی بین‌الحرمین و اطلاعات دقیق آن به عنوان یکی از مکان های زیارتی کربلا پرداخته‌ایم تا زیارت شما همراه با آگاهی و شناخت باشد.

بین الحرمین کربلا کجاست؟

بین الحرمین کربلا جایی میان حرم امام‌حسین (ع) و حرم حضرت عباس است و این مسیر طولی به اندازه ۳۷۸ متر دارد. در زمان قدیم بین این دو حرم با خانه‌های قدیمی و فضاهای تجاری پر شده بود و چنین فضایی برای ارتباط بین دو حرم وجود نداشت.

آدرس: کربلا، حد فاصل بین حرم امام‌حسین (ع) و حرم حضرت ابوالفضل (ع)

لوکیشن بین الحرمین کربلا روی گوگل‌مپ

نگاهی بر تاریخچه‌ بین الحرمین کربلا

سال‌ها قبل از آنکه بین الحرمین کربلا شکل بگیرد، بین دو حرم امام حسین (ع)  و حضرت عباس، فضایی با بافت سنتی وجود داشت که با خانه‌ها و مغازه‌های قدیمی پر شده بود. در این حالت رفت‌وآمد بین دو حرم تا حدی سخت بود و هم‌چنین انتظار می‌رفت شکل‌وشمایل جدیدتر و بهتری داشته باشد. در آن زمان یکی از مراجع تقلید شیعیان به نام «سید محسن حکیم» در صدد ساخت بین‌الحرمین برآمد اما به دلیل چالش‌هایی مانند هزینه بالا و… نتوانستند این کار را پیش ببرند.

سال ۱۳۶۴ شمسی در زمان حکومت صدام، تصمیم قطعی برای ساخت بین الحرمین کربلا گرفته شد و پروژه ساخت آن کلید خورد. طی انجام این پروژه، ابتدا زمین‌های اطراف بین‌الحرمین خریداری شد و در اختیار استاندار کربلا قرار گرفت. سپس بیشتر مغازه‌ها و خانه‌های قدیمی بین دو حرم تخریب شدند تا فضایی کافی برای ایجاد بین‌الحرمین وجود داشته باشد. در نهایت مسیر بین‌الحرمین اولیه در سال ۱۳۶۶ هجری شمسی ایجاد شد که هنوز هم آثار زیادی از بافت قدیمی اولیه در آن پیداست. 

طرح توسعه بین‌الحرمین 

بازسازی بین الحرمین کربلا باعث شد تا فضای آن بیشتر از قبل گسترش پیدا کند. در همین زمان بود که پروژه توسعه بین‌الحرمین هم استارت خورد تا زائران با احساس راحتی و رفاه بیشتری بتوانند در این فضای معنوی عبادت کنند. در طرح توسعه بین‌ الحرمین کربلا چند واحد تجاری و هتل‌های قدیمی اطراف آن تخریب شدند و هم‌چنین تلاش شد تا راه ارتباطی بین دو حرم آسان‌تر فراهم شود. طرح توسعه بین الحرمین کربلا در سال ۱۳۸۹ شروع شد و طی آن فضایی به بزرگی یک میلیون و پانصد هزار متر مربع برای بین‌الحرمین اختصاص پیدا کرد. این فضا از خیابان «تمار» شروع می‌شود و تا سمت دیگر بین‌الحرمین در خیابان«جمهوری» ادامه می‌یابد. طرح توسعه بین‌الحرمین به دلیل بزرگی پروژه و هزینه بالای آن، زمان‌بر و هم‌چنان درحال انجام است. با وجود این شرایط، پیش‌بینی شده که زمان پایان این طرح، سال ۱۴۱۴ باشد. جالب است بدانید که جدیدترین طرح توسعه بین‌الحرمین، طرح سفینه‌النجاه است که آن را در اصل مهندسان و معماران ایرانی ارائه کرده‌اند. براساس این طرح قرار است مسیر بین‌الحرمین بصورت دو طبقه (البته با حفظ حریم مسیر و وضعیت فعلی حرم‌ها) ایجاد شود. اگر این پروژه نهایی شود، بزرگترین طرح توسعه بین‌الحرمین به دست ایرانی‌ها رقم خواهد خورد.

امکانات موجود در مسیر بین الحرمین کربلا

خوشبختانه طرح توسعه بین الحرمین کربلا باعث شد تا این فضا به امکانات مدرن و متنوعی مانند سنگ‌فرش مجهز شود. این سنگ‌فرش معمولی نیست و شامل سنگ‌های درجه یک مرمر ایتالیایی با ضخامت ۵ سانتی‌متر می‌شود تا فضای بین‌الحرمین با مساحت ۲۵۰۰۰ متر مربع را کف‌پوش کند.

امکانات بین‌الحرمین به سنگ‌فرش محدود نمی‌شود و شامل موارد زیر هم می‌شود:

• تاسیسات برقی
• سایه‌بان‌های پیشرفته و مجهز
• کولر گازی
• دوربین‌های مدار بسته
• دستگاه آبسردکن و تصفیه آب
• سیستم اطلاع‌رسانی و کنترل زائران
• سیستم اعلام حریق
• کولر گازی
• شبکه آبیاری فضای سبز
• شبکه فاضلاب، برق‌رسانی و روشنایی

دلیل دویدن زائران در مسیر بین الحرمین کربلا چیست؟

اگر برای شما سوال است که چرا زائران در مسیر بین‌الحرمین می‌دوند باید بگوییم که ریشه این کار به اتفاقات روز عاشورا ربط دارد. با توجه به روایت‌های نقل‌شده از روز عاشورا، گروهی از خاندان بنی‌اسد در نهر علقمه مستقر بودند و هیچ خبری از اتفاقات دشت کربلا نداشتند. چند ساعت بعد از ظهر، زنان و مردان این خاندان وقتی از مصیبت فرزندان پیامبر خبردار شدند، از شدت تعجب و افسوس مسیر حدودا ۳۵ کیلومتری تا قتلگاه را با پای برهنه و در حالی‌که بر سرهایشان می‌‌زدند، دویدند.

این کار و این مدل سوگواری خاندان بنی‌اسد فراموش نشده و هم‌چنان زائران حسینی آن را در مراسم معروفی و مردمی به نام «طویریج» بعد از نماز ظهر در روز عاشورا انجام می‌دهند. در این مراسم زائران از منطقه‌ای به نام «قنطره الاسلام» شروع به دویدن می‌کنند و بعد از گذشتن از حرم حضرت ابوالفضل، با شعار «لبیک یا حسین» به مرقد مطهر سیدالشهدا می‌‌روند.

علت فاصله بین‌الحرمین

فاصله بین حرم امام‌حسین و حضرت ابوالفضل درواقع همان فاصله میدان جنگ امام‌حسین و لشکر یزید است. دراین‌باره خوب است از ماجرای گذشت و انسانیت حضرت ابوالفضل یادی کنیم. ایشان که هنگام آوردن آب از نهر علقمه به شهادت رسیدند، از امام‌حسین خواسته بودند بدنشان به خیمه‌ها منتقل نشود تا به قول خودشان شرمنده فرزندان حسین نشوند. بنابراین پیکر مطهر حضرت ابوالفضل در نزدیکی سپاه یزید به خاک سپرده شد.

 اعمال بین‌الحرمین

زیارت حرم امام‌حسین و حضرت ابوالفضل مانند هر مکان مذهبی دیگری اعمال و آداب مخصوص خودش را دارد. برای زیارت بین‌الحرمین خوب است که وضو داشته باشید و لباس تمیز و آراسته به تن کنید. به علاوه می‌توانید در حین زیارت خود موارد زیر را قرائت کنید:

• اذن دخول 
• زیارت عاشورا
• قرآن
• ذکرهای الهی
• نماز

مکان‌های مذهبی نزدیک بین الحرمین کربلا

در نزدیکی بین‌الحرمین علاوه بر حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت ابوالفضل (ع) چندین مکان مذهبی دیگری قرار گرفته که می‌توانید به زیارت این مکان‌ها بروید و لذت معنوی خود را دوچندان کنید. در این قسمت شما را با این مکان‌های مذهبی آشنا می‌کنیم.

تل زینبیه

تپه‌ای از خاک و ریگ را تل می‌گویند و تل زینبیه همان جایی است که حضرت زینب به بالای آن می‌آمد تا از اوضاع و احوال برادرشان امام‌حسین (ع) باخبر شوند. این بنای مذهبی در بخش غربی حرم امام‌حسین با گنبد و بارگاه ساخته شده است.

قتلگاه

قتلگاه همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، محلی است که امام‌حسین (ع) به دست شمر ذی‌الجوشن به شهادت رسیدند. ارتفاع این مکان نسبت به مکان‌های اطراف خود کمی پایین‌تر است به همین دلیل به آن «گودال قتلگاه» هم می‌گویند. این مکان در نزدیکی آرامگاه حبیب بن مظاهر در بین الحرمین واقع شده و  دری نقره‌‌ای با پنجره‌ای رو به صحن دارد. محل شهادت امام‌حسین دقیقا در بخش سرداب قتلگاه است که با سنگ مرمر پوشیده شده است. برای دسترسی به قتلگاه باید به رواق جنوب غربی حرم امام حسین بروید و از یک سالن باریک عبور کنید.

خیمه‌گاه

خیمه‌گاه جایی برای استقرار سپاهیان امام‌حسین در روز عاشورا بود. این مکان در بخش جنوب غربی حرم سیدالشهدا قرار گرفته و حدود ۲۰۰ متر با حرم فاصله دارد. «آیین خیمه‌سوزان» یکی از مراسم معروفی است که روز عاشورا در خیمه‌گاه برگزار می‌شود.

مقام دست چپ و دست راست حضرت عباس

در شمال شرقی و جنوب شرقی حرم حضرت ابوالفضل، نمادهایی قرار داده شده که براساس روایات همان مکان‌هایی هستند که دستان مبارک حضرت قطع شده است. اگر می‌خواهید این نمادها را به راحتی پیدا کنید، به خاطر بسپارید که مقام دست راست حضرت عباس پنجره‌ای برنزی در دیوار یک خانه  قدیمی و مکان مقام دست چپ حضرت عباس، پنجره‌ای برنزی با حاشیه‌های آینه‌کاری است.

مقام حضرت علی‌اکبر و علی‌اصغر

یکی دیگر از مکان‌های زیارتی پربازدید در نزدیکی بین الحرمین کربلا، محل شهادت حضرت علی‌اکبر و علی‌اصغر، فرزندان امام‌حسین است که به این مکان‌ها «مقام علی‌اکبر و علی‌اصغر» می‌گویند. به مقام حضرت علی‌اصغر که بروید، گهواره‌ای کوچک را می‌بینید که برای یادبود ایشان ساخته شده است. مقام علی‌اصغر در خیابان سوده قرار گرفته و مقام علی‌اکبر هم در قسمت شمالی حرم امام حسین (۵۰۰متری تل زینبیه) واقع شده است.

مدفن‌الشهدا

مدفن‌الشهدا مقبره یاران امام‌حسین است که در واقعه کربلا به شهادت رسیدند. این مقبره اتاقی ۱۲ متری با صندوقی خاتم و پنجره‌ای ۵ متری از جنس نقره است که در نزدیکی حرم امام‌حسین و جنوب شرقی ضریح ایشان قرار دارد. اگر به دیوار نزدیک مدفن‌الشهدا دقت کنید، کتیبه‌ای کوچک و آبی‌رنگ را می‌بینید که روی آن نام شهدای کربلا و زیارتنامه حک شده است.

درباره تاریخچه مدفن‌الشهدا باید بگوییم که قبل از توسعه بین‌الحرمین، قبرهای این مکان بقعه جداگانه‌ای داشتند و مستقل از حرم بودند. اما در سال ۱۲۱۳ طی عملیات توسعه، دیوار آن برداشته و راهرو درب ورودی رواق جنوبی به سمت مزار شهدا بسته شد. سپس ضریحی از چوب ساج را در این مکان قرار دادند و با برداشتن دیوار حائل، این مقبره را به حرم متصل کردند. کتیبه و صندوق خاتم نیز در سال ۱۲۳۰ توسط ملا محمد صالح برغانی در این مکان نصب شد. ضریح امروزی آرامگاه یاران امام‌حسین، اهدایی انیس‌الدوله همسر ناصرالدین‌شاه است که آن را از جنس نقره ساخته‌اند.

مقام‌الحجه

مقام‌الحجه یکی از مقام‌های زیارتی کربلا در اطراف بین‌الحرمین است که آن را در انتهای محله باب‌السلالمه می‌توانید پیدا کنید. اطلاعات چندان دقیقی درباره تاریخچه این مقام وجود ندارد اما طبق گفته‌ها و شنیده‌ها گویا حضرت مهدی (عج) در حال خواندن نماز در این مکان رویت شده است. یکی از درب‌های حرم امام‌حسین به نام «باب‌الصاحب‌الزمان» نیز به روی این مقام مقدس باز می‌شود. ساختمان این مقام در ابتدا یک اتاق گلی کوچک بود اما در سال ۱۳۴۷ قمری توسعه پیدا کرد و بازسازی شد. آخرین بازسازی این مکان مقدس در سال ۱۳۹۳ با تلاش پروژه‌های مهندسی آستان مقدس عباسی انجام شده است. در حال حاضر مقام‌الحجه با مهندسی و معماری مدرن و اسلامی طراحی شده و در عین حال بخشی از ویژگی‌های قدیمی خود را حفظ کرده است.

جاهای دیدنی نزدیک بین الحرمین کربلا

اگر می‌خواهید در نزدیکی بین الحرمین کربلا، گشت‌وگذار زیارتی و سیاحتی دل‌چسبی را تجربه کنید، به مکان‌های زیر سر بزنید:

• موکب یحیی‌بن‌زید شیعیان افغانستانی
• آرامگاه امیرکبیر
• حسینیه صاحب‌الزمان
• مجمع سیدالاشعار کربلا
• بازارهای کربلا
• جواهرفروشی حاج‌حیدر
• مدرسه نهرالعلقمی 
• برج‌الإماره

هتل‌های نزدیک بین الحرمین کربلا

یکی از مسائل مهم در سفر به بین الحرمین کربلا این است که در جایی مناسب اقامت داشته باشید. خوشبختانه یکسری از هتل های کربلا با امکانات رفاهی مناسب خود، اقامتی راحت را برای شما فراهم می‌کنند. اگر قصد دارید حتما در هتل های نزدیک بین الحرمین اقامت داشته باشید، پیشنهاد ما هتل‌های زیر است که فاصله آن‌ها با بین الحرمین نیز ذکر شده است.

• هتل پنج‌ستاره در قصر کاظمیه (کمتر از یک کیلومتر)
• هتل پنج‌ستاره بارون (۲ کیلومتر)
• هتل دوستاره الجود (۵۰۰ متر)

کلام پایانی

بین الحرمین کربلا جایی میان دو حرم مقدس و آرامش‌بخش است که ساعت‌ها می‌توان در آن زیارت کرد و با امام‌حسین و حضرت عباس مناجات کرد. به بین الحرمین کربلا که پا می‌گذارید، خوب است آداب حضور در این مکان‌ مقدس را با وضوگرفتن و پوشیدن لباس تمیز به جا آورید.  بعد از زیارت خود می‌توانید از سایر مکان‌های مذهبی در نزدیکی بین‌الحرمین مانند تل زینبیه، مقام دست چپ و راست حضرت عباس، مقام حضرت علی‌اکبر و علی‌اصغر، مدفن‌الشهدا و… بازدید کنید.

اگر خاطره یا تجربه خاصی از رفتن به بین الحرمین کربلا را دارید، به هر زبان و بیانی که دوست دارید از این تجربه‌تان برای ما بنویسید.

سوالات متداول