آداب و رسوم عید فطر در شهرهای ایران

آداب برگزاری اعیاد همیشه دیدنی و خواندنی هستند، مخصوصا آنکه پیش‌زمینه‌ای اعتقادی و باورگونه داشته باشند. عید فطر یکی از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است که در هر یک از شهرهای کشورمان به سبکی خاص جشن گرفته می‌شود. بعضی از مناطق با غبارروبی و بعضی دیگر با پختن آشی خوشمزه این عید را جشن می‌گیرند. با اینکه زندگی شهرنشینی باعث شده بعضی از این آداب به فراموشی سپرده شود اما هنوز هم در بعضی از شهرهای ایران، مراسم و آداب عید فطر به شکلی متفاوت برگزار می‌شود. در این مقاله از اقامت ۲۴ به معرفی بعضی از مراسم عید فطر در شهرهای ایران می‌پردازیم و از داستان و جذابیت‌های این آداب برایتان صحبت می‌کنیم.

آداب عید فطر یزد و آش نذری خوشمزه

وقتی صحبت از مراسم‌های خاص و پر شور مذهبی به میان می‌آید، شهر یزد اولین شهری است که باید از آن صحبت کرد. رسم مردم یزد برای عید فطر این است که آش نذری موسوم به “آش ابوالفضل عباس” را می‌‌پزند و روز عید آن را در مساجد بین نمازگزاران پخش می‌کنند. بنابراین اگر صبح روز عید فطر در یزد باشید، می‌توانید طعم فوق العاده این آش را بچشید. هم‌چنین افرادی که حاجتی دارند یا حاجتشان برآورده شده است، در روز عید فطر نوعی شیرینی نذری را بین مردم پخش می‌کنند.

طعم شیرین آداب عید فطر در اصفهان

مراسم عید فطر در اصفهان رنگ و بوی خاصی به شهر اصفهان و مردم آن می‌دهد. آداب و رسوم عید فطر در اصفهان طعم شیرینی دارد، به طوری که بین مردم در روز عید فطر، گز و شیرینی پخش می‌شود. اگر عید فطر در اصفهان باشید، می‌توانید طعم گز نذری داغ و تازه را بچشید. بنابراین همانطور که دیدید آداب و رسوم مردم اصفهان در عید فطر خاص و زیباست.

آداب خاص شمالی‌ها برای عید فطر

اهالی شمال ایران رسم‌های متفاوت و جالبی برای روز عید فطر دارند، به این شکل که مردم با پوشیدن لباس‌های رنگارنگ محلی به برگزاری نمایش‌های جذاب می‌پردازند. پخش‌کردن شیرینی و آش نذری در میان تماشاچیان نیز جزئی از این مراسم است. به علاوه در بعضی از نقاط شمال ایران به روستای محل تولد خود می‌روند و لباس محلی آن‌جا را می‌پوشند.

آداب و رسوم عید فطر در شیراز و پذیرایی با صبحانه

شیرازی‌ها با فرارسیدن عید فطر، سخاوتمندانه میزبان همسایه‌ها و رهگذاران منطقه خود می‌شوند و صبحانه‌ای شامل نان و پنیر و سبزی را بین آن‌ها پخش می‌کنند. از دیگر آداب و رسوم عید فطر در شهر شیراز، دید و بازدید است. به علاوه در شیراز، در روز عید فطر برای کسی که به تازگی نامزد کرده، به اصطلاح خنچه عیدی یا همان عیدانه می‌برند. 

آداب و رسوم عید فطر در پایتخت

مدت‌ها قبل از آنکه عید فطر فرا برسد، در شهر تهران کلی برنامه‌ریزی از خدمات رایگان حمل‌ونقل عمومی گرفته تا آذین‌بندی خیابان‌ها، انجام می‌شود تا پایتخت به بهترین شکل میزبان مراسم عید فطر باشد. اگر در این زمان به پارک‌ها و مکان‌های مهم شهر سر بزنید، احتمالا شاهد جنگ شادی و جشن‌های مختلف هستید. یکی از رسم‌های قدیمی تهران در مراسم عید فطر این بوده که حلوایی خوشمزه به نام «کاچی» را می‌پختند و بعد بچه‌ها این حلوا را بین همسایه‌ها و اقوام پخش می‌کردند و از آن‌ها عیدی می‌گرفتند.

 عید فطر در کاشان و مراسم غبارروبی با گلاب

مساجد کاشان در روز عید فطر، عطر و بویی خوش می‌گیرند و با گلاب غبارروبی می‌شوند. حلالیت‌طلبیدن و آشتی‌کنان و عیدی دادن بزرگترها به کوچکترهای فامیل از جمله آداب و رسوم مردم کاشان در عید فطر است. یکی از مراسم جالب در این شهر، روزه‌واکنی است که مخصوص خانواده‌های تازه‌عروس و داماد برگزار می‌شود. در این مراسم، خانواده عروس خانواده داماد را دعوت می‌کند و خانواده‌ها به عروس و داماد هدیه می‌دهند و بعد آن‌ها روزه خود را باز می‌کنند.

حال‌وهوای زیبای عید فطر در مشهد و حرم امام‌رضا

 در شهر مشهد با وجود بارگاه مقدس امام‌رضا (ع)، عید فطر حال‌وهوای معنوی و زیبایی دارد. معمولا مردم مشهد در روز عید به زیارت حرم امام رضا (ع) مشرف می‌شوند و به عبادت می‌پردازند. حرم امام‌رضا هم در این عید با نورپردازی‌های زیبا، نورانی‌تر از همیشه می‌شود. قدیمی‌های مشهد بعد از اقامه نماز عید، رسم دارند آش قل هو الله بپزند و آن را بین همسایگان خود به عنوان نذری پخش می‌کنند.

آداب و رسوم عید فطر در کرمان و دیدار با عزاداران

مردم کرمان در روز عید فطر سنت پسندیده‌ای دارند؛ به این شکل که در این روز علاوه بر توزیع شیرینی و زیارت اهل قبور به دیدار خانواده‌هایی می‌روند که طی یک سال گذشته عزادار شده‌اند.

 آداب عید فطر در کیش

رسم جالبی که مردم و ساکنین جزیره کیش دارند، برگزاری مراسم خواستگاری و بله‌برون در روز عید فطر است. بومی‌های این خطه اصرار خاصی دارند که حتما در روز عید فطر چنین مراسماتی برگزار شوند. علاوه بر این اگر غروب عید فطر به سواحل کیش بروید، از اجرای موسیقی‌های شاد و سنتی لذت خواهید برد.

کهگیلویه و بویراحمد و سنت آشتی در روز عید

مردم استان کهگیلویه و بویراحمد روز عید فطر را روز آشتی می‌دانند. در این روز بنا به یک سنت قدیمی، ریش سفیدان فامیل برای رفع کدورت میان افراد پا پیش می گذارند و با آشتی دادن آن‌ها حلاوت و شیرینی عید را دو چندان می‌کنند.

ساوه و هدیه تازه‌نامزدها در عید فطر

اهالی ساوه طبق یک رسم دیرینه در روز عید فطر برای تازه داماد یا تازه عروس‌های خود هدیه‌هایی مانند لباس، شیرینی، میوه و… می‌برند، تا شادی اولین عید فطر عروس و داماد را در کنار هم جشن بگیرند.

آداب و رسوم عید فطر در آذربایجان شرقی

در آذربایجان شرقی بعد از اعلام عید، مردم در آینه نگاه می‌کنند، بر پیامبر اسلام صلوات می‌فرستند و در این روز لباس‌های نو می‌پوشند. در بخش‌های عشایرنشین آذربایجان شرقی، طبق تحقیقات آقای علیزاده پروین (پژوهشگر عامه مردم آذربایجان شرقی) عشایر در روز عید فطر، در چادری بزرگ دور هم جمع می‌شوند، گوسفند ذبح می‌کنند و دیزی محلی لذیذی را در وعده ناهار نوش جان می‌کنند. به علاوه در این روز شیرینی، نقل و آجیل نذری هم پخش می‌کنند. در مراسم عید فطر دست فروش‌ها به سمت  چادرهای عشایر می‌روند و شیرینی، لباس و… را به عشایر می‌فروشند یا گاهی معاوضه می‌کنند. مراسم عید فطر در بعضی از روستاهای آذربایجان شرقی به این صورت است که جوان‌های روستا خانه به خانه می‌روند و با کوبیدن در ورودی، ندای رسیدن عید فطر را می‌دهند و منتظر می‌مانند تا صاحب‌خانه به یمن شنیدن این خبر خوش به آن‌ها شیرینی یا هر هدیه دیگری بدهد.

در تبریز، مردم در روز عید به دیدار بزرگان فامیل می‌روند و اولین غذا بعد از ۳۰ روز روزه‌داری را دور هم میل می‌کنند. اگر در طول سال فردی از میان آن‌‌ها رفته باشد، به قبرستان رفته و فاتحه‌ای نثار او می‌کنند. به علاوه خانواده‌هایی که در تبریز تازه‌عروس دارند، در عید فطر، خانواده داماد، هدیه‌ای با توجه به توانایی مالی خود به عروس می‌دهد. این هدیه ممکن است گوسفند قربانی و طلا و جواهر یا سبد میوه تزئین‌شده و لباس باشد.

آداب و رسوم عید فطر در سیستان و بلوچستان

 طبق تحقیق در مورد برگزاری مراسم عید فطر در سیستان باید گفت که عید فطر برای اهل سنت از اعیاد بزرگ و رسمی است به همین دلیل، مردم مانند عید نوروز با خرید لباس و شیرینی برای فرارسیدن عید فطر آماده می‌شوند و خانه‌تکانی می‌کنند. جوانان با لباس سفید برای رویت هلال ماه می‌روند و خبر دیدن ماه را به اهالی روستا می‌رسانند.

 مردم این استان در روز عید فطر در محلی به نام عیدگاه نماز عید فطر می‌خوانند. آقایان در نماز همدیگر را به نشانه دوستی و پاک‌شدن گناهان در آغوش می‌گیرند و سه روز به جشن و پایکوبی می‌پردازند. بعد از مراسم نماز، مردان همگی به حمام رفته و لباس‌هایی با رنگ روشن می‌پوشند. زنان این مرزوبوم در عید فطر لباس‌های زیبای محلی به نام زی‌‌آستون می‌پوشند. این لباس‌ها هنر دست مردم سیستان است که با آینه و سوزن‌دوزی طراحی شده است. زنان بلوچ  در شب عید فطر دست‌ها و پاهایشان را با نقوش محلی حنا می‌بندند.

از دیگر رسومات عید فطر در سیستان این است که بلوچ‌ها در روز عید فطر به دیدن بزرگ فامیل می‌روند و در حد توان مالی خود گوسفند، مرغ یا خروسی را قربانی می‌کنند. مردم این منطقه اعتقاد دارند با این قربانی، خود و خانواده‌شان را از شر شیطان در امان نگه می‌دارند. هم‌چنین مردم سیستان در روز عید فطر به دیدن فامیل و آشنایان خود می‌روند و عیددیدنی می‌کنند.

آداب و رسوم عید فطر در سمنان

آداب و رسوم عید فطر در جای‌جای استان سمنان به گونه‌ای خاص برگزار می‌شود. در روستای مجن از توابع شاهرود، به مناسبت این عید، وسایل خانه را تمیز می‌کنند و دوغاب گل قرمز را به دیوارهای کاه‌گلی می‌مالند. در نقاط دیگر استان سمنان، بانوان در عید فطر، آرد گندم و برنج برای پخت حلوا تهیه می‌کنند. در شهر شاهرود معمولا در ماه رمضان افراد به صورت خودجوش در خانه‌ها هنگام اذان مغرب، اذان می‌گویند و در روز عید، همان فرد با صدای خود همگان را به جشن و شادی دعوت می‌کند. در روستاهای کویری استان سمنان، زکات فطریه را در ظرفی می‌ریزند و آن را دست به دست می‌کنند. در روستای نام نیک از توابع شاهرود در استان سمنان، کسی که به تازگی پدر شده، در عید فطر به میزان وزن کفش فرزندش، گندم یا برنج به فقرا می‌دهد. 

آداب و رسوم عید فطر در اردبیل

یکی از جذاب‌ترین مراسم عید فطر در ایران، در استان اردبیل برگزار می‌شود. آداب و رسوم عید فطر در اردبیل شامل پوشیدن لباس‌های تمیز و مرتب، عیدی‌دادن به تازه‌دامادها و تازه‌عروس‌ها و دیدوبازدید می‌شود. اردبیلی‌ها در این روز به خانه اقوامی می‌روند که دختر یا پسر تازه نامزده‌کرده، دارد و حلوای مخصوصی را در آن‌جا می‌پزند.

شب عید فطر خانواده‌هایی که تازه‌عروس و داماد دارند، مراسمی به نام «فطیر بایراملیقی» برگزار می‌کنند. در این مراسم خانواده داماد حلوا، شیرینی، طلا و عیدی به عروس هدیه می‌دهد. رسم دیگر استان اردبیل در عید فطر، رسم «قره بایرام» نام دارد و این‌گونه‌ است که افراد به دیدار خانواده‌هایی می‌روند که سال گذشته عزیزی را از دست داده‌اند.

آداب و رسوم عید فطر در کردستان

مردم کردستان در عید فطر فقرا و نیازمندان را اطعام می‌کنند و این کار را نذری عید فطر یا زکات عید می‌دانند. به علاوه کردها در این روز انواع شیرینی، کیک و کلوچه و غذاهای سنتی می‌پزند و آن را بین خانواده‌هایی پخش می‌کنند که فردی را سال قبل از دست داده‌اند. یکی از مراسم‌های دیدنی عید فطر در روستای پالنگان کردستان برگزار می‌شود. این مراسم «هزار دف» نام دارد و در آن ساز عرفانی دف نواخته می‌شود. معمولا در این مراسم 50 نفر از تنبورنوازان به جمع دف‌نوازان می‌پیوندند و صدای این مراسم را زیباتر و باشکوه‌تر می‌کنند.

 رسوم باشکوه ترکمن‌ها در عید فطر 

ترکمن‌ها در بین اقوام ایرانی، از نظر برگزاری باشکوه مراسم عید فطر زبان‌زد هستند. خانه‌تکانی، دیدوبازدید، خرید شیرینی و لباس از کارهایی است که به میمنت طلوع عید فطر در بین ترکمن‌ها رواج دارد. ترکمن‌ها به مناسبت عید فطر نان محلی به نام «قوقون» می‌پزند و آن‌ها را بین همسایگان و اطرافیان خود پخش می‌کنند. به علاوه ترکمن‌ها در این روز گوسفند ذبح کرده، گوشت آن را کبابی می‌کنند و دورهم آن‌ را میل می‌کنند.

آداب و رسوم عید فطر در خوزستان

آداب و رسوم عید فطر در خوزستان و اهواز در نوع خود دیدنی و جذاب است. مردم این دیار، در روز عید به دیدن هم می‌روند، یکدیگر را در آغوش می‌گیرند و با یزله‌رفتن (نوعی شعرخوانی همراه با پای‌کوبی) شادی خود را در شهر عیان می‌کنند. از دیگر رسوم این خطه این است است که بعضی از خانواده‌ها در تعطیلات عید فطر به زیارت امام رضا می‌روند و سعی می‌کنند روز عید در صحن امام‌رضا (ع) حضور داشته باشند.

خوزستانی‌ها و اهوازی‌های خون‌گرم در روز عید فطر لباس‌های نو می‌پوشند و به دیدار بزرگان فامیل هم‌چون پدربزرگ و مادربزرگ می‌روند. قبل از فرا رسیدن عید، خیابان‌های خوزستان پر از شور و شوق افرادی است که برای خرید لباس و شیرینی پا به شهر گذاشته‌اند. 

آداب و رسوم عید فطر در هرمزگان

هرمزگانی‌های باصفا که اهل برگزاری جشن‌‌های مختلف هستند، آداب و رسوم عید فطر را به زیبایی به جا می‌آورند. مردم هرمزگان در این روز به زیارت اهل قبور می‌روند یا برای تبریک عید به خانواده‌های خود سری می‌زنند. گاهی پیش می‌‌آید که مردم هرمزگان برای وعده صبحانه مهمان یکی از اطرافیان خود می‌شوند و صبحانه مفصلی را میل می‌کنند. هم‌چنین مردم هرمزگان در روز عید فطر، لباس‌های نو به رنگ روشن می‌پوشند و کلوچه و شیرینی محلی می‌پزند. مردم این استان باور دارند که در روز عید فطر باید کدورت‌ها را کنار بگذارند و با قلبی پرمهر همدیگر را در آغوش بگیرند.

صحبت پایانی درباره آداب و رسوم عید فطر در شهرهای ایران

در این مقاله از آداب‌ و رسوم عید فطر در شهرهای ایران برای شما صحبت کردیم و دیدیم در جایی از ایران نان و شیرینی محلی می‌پزند، در جایی دیگر به هم هدیه می‌دهند و به زیارت اهل قبور می‌پردازند. این مراسم در هر جایی از ایران حال‌وهوایی خاص دارد و نمی‌توان گفت کدام یک زیباتر یا برتر است چراکه این آداب و آیین برآمده از اعتقادات و باورهایی ارزشمند هستند.

از هر جایی از ایران که هستید، برای ما بنویسید که در خطه شما به مناسبت عید فطر چه مراسم و آیینی برگزار می‌شود.

سؤالات متداول