آداب و رسوم عید فطر، مردم شهرهای مختلف چگونه عید فطر را جشن می گیرند؟

عید فطر یکی از مهم ترین اعیاد و مناسبت‌های مذهبی در بین مسلمانان است که آداب ویژه‌ای مانند اقامه نماز عید و پرداخت فطریه را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این اهمیت و جایگاه این روز در بین اقوام مختلف هر یک از شهرهای ایران، تنوع زیادی را در آداب و رسوم عید فطر در شهرهای مختلف پدید آورده است. اگرچه به مرور زمان و با گسترش زندگی شهرنشینی بسیاری از این آداب به فراموشی سپرده شده‌اند، اما هنوز هم در برخی شهرهای ایران مراسم و آداب عید فطر به شکلی متفاوت برگزار می‌شود. مردم در محله شما عید فطر را چگونه جشن می گیرند؟ این سوالی است که قرار است در ادامه این مقاله از اقامت ۲۴ به معرفی برخی مراسم ‌و آداب عید فطر در شهرهای مختلف ایران بپردازیم.

آداب و رسوم عید فطر یزد و آش ابوالفضل عباس

وقتی صحبت از مراسم‌های خاص و پر شور مذهبی به میان می‌آید، شهر یزد یکی از شهرهای ایران است که به ذهن اکثر ما خطور می‌کند. یزدی‌ها برای برگزاری عید فطر نیز مراسم و آداب خاص خود را دارند. یکی از مهم‌ترین این رسوم، پختن آش نذری موسوم به “آش ابوالفضل عباس” است. برای تهیه این آش از چند روز قبل تدارک دیده می‌شود  و روز عید در مساجد بین نمازگزاران پخش می‌شود. بنابراین اگر صبح روز عید فطر در یزد باشید، می‌توانید طعم فوق العاده این آش را بچشید.

همچنین افرادی که حاجتی دارند یا حاجتشان برآورده شده است، در روز عید فطر نوعی شیرینی نذری را بین مردم پخش می‌کنند.

آداب و رسوم عید فطر در اصفهان و پخش گز و شیرینی

مراسم عید فطر در اصفهان خود رنگ و بوی خاصی به شهر اصفهان و مردم شاد آن می دهد. آداب و رسوم عید فطر در اصفهان به این نحو است که اصفهانی‌ها که طعم شیرین سوغات و خوراکی‌های خاص آنها برای همه آشناست، با پخش کردن گز و شیرینی بین مردم روز عید فطر را جشن می‌گیرند. چشیدن طعم گز داغ و تازه تهیه شده تجربه‌ای است که در روز عید فطر میتوانید در اصفهان داشته باشید.

شمالی‌ها با لباس محلی در عید فطر

مردم شمال ایران رسوم متفاوت و جالبی برای روز عید فطر دارند، به این شکل که مردم محلی با پوشیدن لباس‌های رنگارنگ محلی به برگزاری نمایش‌های جذاب می‌پردازند. پخش کردن شیرینی در میان تماشاچیان نیز جزیی از این مراسم است.

آداب و رسوم عید فطر در شیراز و صبحانه عید فطر

شیرازی ها برای روز عید فطر مراسم جالب و متفاوتی دارند؛ به این ترتیب که در صبح روز عید فطر صبحانه‌ای شامل نان، پنیر و سبزی بین همسایه‌ها و رهگذران پخش می‌کنند. آداب و رسوم عید فطر در شیراز روز عید روز دید و بازدید است. در شیراز نیز در روز عید برای فردی که به تازگی نامزد کرده است به اصطلاح خنچه عیدی یا همان عیدانه می برند. 

آداب و رسوم عید فطر تهران و برنامه‌های روز عید

تهران به عنوان بزرگترین شهر و پایتخت کشور ایران برنامه ریزی برنامه‌های عید فطر از مدتها قبل انجام می‌شود؛  مراسم عید فطر در تهران همچون بسیاری از مراسم مهم دینی و آیینی پذیرایی و شادی زیادی دارد و مملو از کارهای متفاوت است. آداب و رسوم عید فطر در تهران به این قرار است که اقداماتی مانند خدمات رایگان  تاکسی،‌مترو، اتوبوس تا آذین‌بندی خیابان‌های شهر و برگزاری برنامه‌های جشن و جنگ شادی در پارک‌های بزرگ تهران،‌ آتش بازی در اطراف برج میلاد و برج آزادی و… را می‌توان نام برد. اگرچه خیلی از رسوم قدیمی و کهن در این شهر به فراموشی سپرده شده است یا به ندرت و در مناطقی خاص اجرا می‌شود. با این وجود پخت حلوایی مخصوص به نام کاچی یکی از رسوم قدیمی این شهر در روز عید فطر بوده است؛ بچه‌ها با بردن این حلوا برای همسایه‌ها و اقوام از آنها عیدی دریافت می‌نمایند.

کاشان و مراسم غبارروبی با گلاب

روز عید فطر در کاشان با باورها و مراسم متفاوتی همراه است. در کاشان خانم ها و دختران دم بخت با خانه تکانی و نظافت اسباب منزل روز عید را گرامی می‌دارند. اهمیت این کار به حدی است که قدیمی‌ها معتقدند نظافت خانه در این روز توسط دختران دم‌بخت، بخت آنها را باز می‌کند و برای زندگی مشترک آماده می‌شوند.

نظافت شهر، بازارها،حمام‌های عمومی، حجره و کاروانسراها و… در این روز انجام می‌شود و به این ترتیب شهر حال و هوایی نو به خود می‌گیرد. لازم به ذکر است که مساجد کاشان در روز عید فطر با گلاب قمصر غبارروبی می‌شوند و گل شهر به بوی گلاب معطر می‌شود.

مشهد و حرم امام رضا (ع)

مشهد به واسطه پایتخت معنوی ایران بودن در تمامی مناسبت‌های مذهبی اعم از اعیاد و عزاداری‌ها حال و هوای دیگری دارد. زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) یکی از عادات و مناسک رایج در بین اکثر مردم مشهد می‌باشد. حضور در حرم امام رضا در روز عید شور و حال خاصی دارد که وصف شدنی نیست. قدیمی‌های مشهد بعد از اقامه نماز عید به پخت آش قل هو الله می‌پردازند و آن را میان همسایگان خود به عنوان نذری پخش می‌کنند.

آداب و رسوم عید فطر در کرمان و دیدار با عزاداران

مردمان مهربان کرمان در روز عید فطر سنت پسندیده‌ای دارند؛ به این شکل که در این روز علاوه بر توزیع شیرینی و زیارت اهل قبور به دیدار خانواده‌های می‌روند که در طی یک سال گذشته عزادار شده‌اند.

 عید فطر در کیش

رسم جالبی که مردم و ساکنین جزیره کیش دارند، برگزاری مراسم خواستگاری و بله برون در روز عید فطر است. بومی ها اصرار خاصی دارند که حتما در روز عید فطر چنین مراسماتی برگزار شوند. علاوه بر این اجرای موسیقی‌های شاد و سنتی این شهر در غروب عید فطر در نزدیکی ساحل کیش حس و حالی شاد و مفرح را برای حاضرین به ارمغان می‌آورد.

 

کهگیلویه و بویراحمد و سنت  آشتی در روز عید

در استان کهگیلویه و بویراحمد روز عید فطر را روز آشتی می‌دانند. در این روز بنا به یک سنت قدیمی ریش سفیدان و بزرگترهای فامیل برای رفع کدورت میان افراد پا پیش می گذارند. به این ترتیب با آشتی دادن و رفع کدورت حلاوت و شیرینی عید را دو چندان می کنند.

ساوه و هدیه تازه نامزدها

اهالی ساوه طبق یک رسم دیرینه در روز عید فطر برای تازه داماد یا تازه عروس‌های خود هدیه‌هایی مانند لباس، شیرینی، میوه و … می‌برند، تا شادی اولین عید فطر عروس و داماد در کنار یکدیگر را جشن بگیرند.

آداب و رسوم عید فطر در آذربایجان شرقی

عید فطر در شهرهای ایران به گونه های مختلفی برپا می شود. اما، این عید که یکی از بزرگترین عیدهای اسلامی است، در آذربایجان شرقی رنگ و بوی خاصی دارد. بعد از اعلام عید، مردم در آینه نگاه می کنند و بر پیامبر اسلام سلام و صلوات می فرستند. مردم در این روز لباس های تازه و نو می پوشند. در بخش های عشایر نشین آذربایجان شرقی، برگزاری مراسم عید فطر در روستا یا شهر مدلی دیگر دارد. طبق تحقیق در مورد عید فطر که توسط آقای علیزاده پروین، پژوهشگر عامه مردم آذربایجان شرقی انجام شد. او می گوید که عشایر در این روز به خصوص، در چادری بزرگ دور هم جمع می شوند. گوسفند ذبح می کنند و دور هم دیزی محلی در وعده ناهار سرو می کنند. در این روز به پخش شیرینی، نقل و آجیل هم می پردازند. در مراسم عید فطر دست فروش ها به سمت این چادرها می روند. شیرینی، لباس یا هر محصول دیگری که دارند را به عشایر می فروشند یا گاهی معاوضه می کنند.

مراسم عید فطر در برخی روستاهای آذربایجان شرقی به این صورت است که جوان های روستا معمولا خانه به خانه می روند و با کوبیدن در ورودی ندای رسیدن عید فطر می دهند و منتظر می مانند تا صاحبخانه به یمن شنیدن خبر خوش و شادی به آن‌ها شیرینی یا هر هدیه دیگری که در توانش است بدهد. در تبریز، مردم در روز عید به دیدار بزرگان فامیل می روند و اولین غذا بعد از ۳۰ روز روزه داری را با هم میل می کنند. اگر در طول سال فردی به تازگی از میان آن‌ ها رفته است، به قبرستان رفته و فاتحه ای نثار او می کنند. 

عید فطر عیدی بردن برای عروس در تبریز

اگر در خانه فردی وجود داشته باشد که به تازگی عقد یا نامزد کرده است، خانواده داماد در تبریز بر طبق رسوم برای او هدایایی را در روز عید فطر تهیه می کنند و به خانه مادری او می برند. میزان هدایا با توجه به وسع مالی خانواده داماد انتخاب می شوند. اگر وضع مالی داماد در حد خوبی باشد، معمولا از گوسفند گرفته تا طلا و سایر هدایای گران قیمت تهیه می شود. اگر هم بر خلاف این موضوع باشد که هدایایی در حد وسع خریداری می شود. البته، این مراسم زیبا و به یاد ماندنی در بسیاری از شهرهای ایران اجرا می شود. هر شهر نیز هدایای مخصوصی تهیه می کنند. بعضی سبد پر میوه تزیین شده را به همراه چند دست لباس هدیه می دهند. برخی دیگر نیز گوشت و سایر انواع هدایا را تهیه کرده و به خانه عروس می برند.

آداب و رسوم عید فطر در سیستان و بلوچستان

عید فطر در ایران به طرق مختلفی برگزار می شود. آداب و رسوم شهرهای ایران در برپایی عید فطر ریشه در باورها و سنت‌هایی است که از پیشینیان به ارث برده اند. قبل از هر چیز طبق تحقیق در مورد برگزاری مراسم عید فطر  در سیستان باید گفت که عید فطر برای اهل سنت از اعیاد بزرگ و رسمی است و هم سطح عید نوروز است. به همین دلیل، مردم درست مثل عید نوروز در روزهای منتهی به عید فطر به خرید لباس و شیرینی و مانند آن می پردازند و خیابان ها شور و حال خاصی دارد. خانه ها نیز همگی خانه تکانی می شوند تا برای ورود عید همه جا تمیز و مرتب باشد. جوانان با لباس های سفید برای رویت هلال ماه انتخاب می شوند و سپس، خبر دیدن ماه را به اهالی روستا می رسانند.

 

بر همین اساس، آداب و رسوم عید فطر در سیستان و بلوچستان بسیار مفصل است. در این استان مردم در روز عید در محلی به نام عیدگاه نماز عید فطر می خوانند. آقایان در نماز همدیگر را به نشان مهر و دوستی و پاک شدن گناهان در آغوش می گیرند و به مناسبت این عید بزرگ سه روز به جشن و پایکوبی می پردازند. بعد از مراسم نماز، همگی به حمام رفته و لباس هایی به رنگ روشن به تن می کنند. زنان به خصوص لباس هایی محلی به نام زی‌‌آستون به تن می کنند. این لباس ها که سوزن دوزی شده است، دارای آینه کاری های بسیار ظریف و ریزی در طراحی آستین آن است. زی‌آستون به طور اختصاصی هنر دست مردم سیستان است که این روزها بسیار در بین سایر مردم کل کشور محبوب و متداول شده است. مراسم عید فطر در روستا یا شهر برای زنان بلوچ نیز متفاوت است. آن ها در شب عید دست ها و پاهایشان را با نقوش محلی حنا می بندند که این طرحی است که هندی ها نیز آن را انجام می دهند و به آن مهندی نیز گفته می شود. از دیگر رسومات عید فطر در سیستان این است که بلوچ ها باور دارند که در روز عید فطر باید به دیدن بزرگ فامیل بروند و در حد وسع گوسفند، مرغ یا خروسی را قربانی کنند تا خود و خانواده را از شر شیطان در امان نگه دارند. آن ها در این روز درست مانند عید دیدنی نوروز به دیدار اقوام می روند و عید دیدنی می کنند. 

آداب و رسوم عید فطر در سمنان

رسوم عید فطر در جای جای استان سمنان به گونه ای خاص برگزار می شود. در روستای مجن از توابع شاهرود،  شستشو وسایل خانه و مالیدن دوغاب گل قرمز به نمای دیوارهای کاهگلی در استقبال از رمضان انجام می گیرد و در دیگر نقاط تهیه آرد برنج و آرد گندم برای پخت حلوا توسط بانوان این منطقه انجام می شود. در شهر شاهرود معمولا در طول ماه رمضان افراد به صورت خودجوش در خانه ها هنگام اذان مغرب، اذان می گویند و در روز عید همان فرد با فراخوانی، همگان را به جشن و شادی دعوت می کند. در روستاهای کویری استان سمنان زکات فطریه را در ظرفی می ریزند و آن را دست به دست می کنند. در روستای نام نیک از توابع شهرستان شاهرود در استان سمنان، کسی که به تازگی پدر شده است، به میزان وزن کفش فرزندش گندم یا برنج به فقرا می دهد. 

آداب و رسوم عید فطر در اردبیل

آداب و رسوم عید فطر در ایران به خصوص در اردبیل شامل پوشیدن لباس های تمیز و مرتب در این روز، عیدی بردن برای افرادی که به تازگی نامزد کرده اند و دید و بازدید عید است. اردبیلی ها در این روز به خانه اقوامی که دختر یا پسر تازه نامزده کرده دارد می روند و حلوای مخصوصی در آنجا می پزند.  آداب و رسوم یکی از شهرهای ایران چون استان اردبیل در مورد عید فطر و فرد تازه نامزد شده به این صورت است که شب عید فطر رسم فطیر بایراملیقی را برپا می کنند. در این مراسم خانواده داماد حلوا، شیرینی، طلا و عیدانه ای برای عروس تهیه می کنند. در روز عید این هدایا را به خانه عروس می برند. در رسم قره بایرام نیز به دیدار خانواده های مصیبت زده که در سال گذشته فردی را از دست داده اند می روند و دل آن ها را شاد می کنند. 

آداب و رسوم عید فطر در کردستان

عید فطر عید بندگی است. مردم کردستان در این روز به اطعام فقرا و نیازمندان می پردازند و از آن به عنوان نذری عید فطر یا زکات عید یاد می کنند. انواع شیرینی، کیک و کلوچه و غذاهای سنتی می پزند و آن را بین خانواده افرادی که فردی را سال قبل از دست داده اند پخش می کنند. 

مراسم هزار دف روستای پالنگان در کردستان

مراسم هزار دف روستای پالنگان در کردستان که به مراسم جشن عید فطر موسوم است. ساز دف یکی از سازهای عرفانی است که در میان کردها جایگاه خاصی دارد و در مراسم آیینی از سازهای اصلی است که به کار برده می شود. روستای پالنگان خود از جاهای دیدنی ایران است و طبیعت بسیار زیبا و چشم نوازی دارد که با همراه شدن با این جشن آیینی زیبایی دوچندانی پیدا می کند. معمولا ۵۰ نفر از تنبور نوازان نیز به جمع دف نوازان اضافه می شوند و این مراسم را بیش از پیش زیبا می کنند. 

آداب و رسوم ترکمن ها در عید فطر 

ترکمن ها از دیگر اقوام ایرانی هستند که در برگزاری مراسم عید فطر زبانزد هستند. خانه تکانی، خرید شیرینی و لباس نو از کارهایی است که به میمنت طلوع عید فطر در بین ترکمن ها رواج دارد. فعالیت دیگری که در عید فطر انجام می دهند، پختن نانی محلی به نام قوقون است که بسیار لذیذ و دلپذیر است. سپس، این نان ها را بین همسایگان و اطرافیان به میمنت ماه جدید پخش می کنند. در روز عید آیینی مذهبی برپا می کنند و همگی در آن شرکت می کنند. صله رحم به جای می آورند. آن ها در روز عید گوسفندان زیادی ذبح می کنند و گوشت آن را کباب می کنند و دسته جمعی به خوردن آن می پردازند. طبق تحقیق عید فطر در این منطقه مردم باور دارند که باید کدورت ها را کنار بگذارند و سالی جدید را با قلبی پاک شروع کنند.

آداب و رسوم عید فطر در خوزستان و اهواز

آداب و رسوم عید فطر در خوزستان و اهواز در نوع خود دیدنی است. آیین دید و بازدید اهوازی ها از نمونه های خاصی است که آوازه آن به مردم شهرهای دیگر نیز رسیده است. مردم اهواز و خوزستان با در آغوش گرفتن همدیگر در این روز عید را به هم تبریک می گویند و با یزله رفتن در خیابان به شادی و جشن می پردازند. از دیگر رسوم این است که بعضی از خانواده ها در تعطیلات وابسته به عید فطر به دیدار امام رضا می روند و سعی می کنند در روز عید در صحن امام رضا حضور داشته و در آن جا جشن بگیرند.خوزستانی ها و اهوازی های خونگرم در روز عید لباس های نو می پوشند و به دیدار بزرگان فامیل همچون پدر بزرگ و مادربزرگ می روند. قبل از فرار سیدن عید نیز همه جا پر از شور و شوق است. خیابان ها مملو از افرادی است که برای خرید لباس و شیرینی پا به شهر گذاشته اند. از دیگر رسوم خوزستانی ها سرو قهوه در اعیاد مختلف همچون عید فطر است.

آداب و رسوم عید فطر در هرمزگان

هرمزگانی های با صفا همیشه پایه شادی و جشن های خوب هستند. آداب و رسوم عید فطر در هرمزگان نیز همچون سیستان و بلوچستان پر از اهمیت است. این عید که یکی از اعیاد بزرگ هرمزگانی ها است با آداب و رسوم خاصی برپا می شود. مردم در این روز به دیدار سفر کردگان به دنیای باقی می روند. سپس، تا سه روز به جشن و عید دیدنی می پردازند. به خانه اقوام خود می روند و این عید را به هم تبریک می گویند و در آن جا به همراه صاحبخانه صبحانه روز عید میل می کنند. برنج و گوشت و چای معمولا مواد غذایی است که در صبحانه روز عید سرو می شود. 

از دیگر آداب و رسوم عید فطر در هرمزگان که مخصوص افراد مسن است این است که آن ها بعد از جشن عید فطر تا شش روز دیگر هم روزه می گیرند. در این روز بزرگ معمولا همه افراد در شهرهای مختلف استان هرمزگان لباس نو و روشن می پوشند. نانوایی ها هم در روز عید به پخت کلوچه و شیرینی محلی می پردازند. درس ازاد در مورد عید فطر دوستی و آزادگی است که مردم هرمزگان به خوبی آن را اجرا می کنند. در این روز سعی می کنند کدورت ها را برطرف کنند و با در آغوش گرفتن هم سالی پر از شادی برای هم آرزو کنند.