حمام فین کاشان؛ معرفی جاهای دیدنی و اطلاعات کامل بازدید

حمام فین کاشان این گوهر پنهان در دل کویر که در باغ فین یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی واقع شده نه تنها به خاطر معماری منحصر به فرد و سیستم آبرسانی شگفت انگیزش، بلکه به دلیل رویدادی تلخ در تاریخ معاصر ایران یعنی قتل امیرکبیر صدراعظم نامدار ناصرالدین شاه قاجار شهرت پیدا کرده است. خوب است بدانید که نام حمام فین به انگلیسی Fin Historical Bathhouse است. شما با قدم گذاشتن در این حمام که از جاهای دیدنی کاشان است، گویی به دل تاریخ سفر می‌کنید و شاهد هنرنمایی معماران ایرانی در دوره‌های صفویه و قاجار خواهید بود. 

معماری حمام فین با طراحی هوشمندانه و استفاده از مصالح طبیعی به گونه‌ای است که در اوج گرمای تابستان فضایی خنک و دلپذیر را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. اگر می‌خواهید گوشه‌ای از تاریخ و معماری ایران را در شهر کاشان ببینید بازدید از حمام فین کاشان را در برنامه خود قرار دهید. در نتیجه پیش از سفر به کاشان، برای آشنایی بیشتر با تاریخچه حمام فین و سایر جاذبه‌های گردشگری آن می‌توانید این مطلب از مجله گردشگری اقامت ۲۴ را در مورد شهر کاشان مطالعه کنید.

معرفی حمام فین کاشان

حمام فین کاشان واقع در ضلع جنوب غربی باغ فین، یکی از جاذبه‌های تاریخی و معماری برجسته ایران است. این حمام که در دوره صفویه ساخته شده، به دلیل معماری منحصر به فرد، سیستم آبرسانی پیشرفته و همچنین رویدادهای تاریخی مهمی که در آن رخ داده شهرت جهانی دارد. حمام فین از دو بخش مجزا، حمام کوچک و حمام بزرگ تشکیل شده که هر کدام دارای ویژگی‌های معماری خاص خود هستند.

ممکن است این سوال در ذهنتان شما بگیرد که حمام فین کاشان چند سال قدمت دارد؟ بخش کوچک‌تر حمام که قدیمی‌تر است، در دوره صفویه ساخته شده و دارای فضاهایی مانند سربینه گرمخانه و خزینه است. بخش بزرگ‌تر که در دوره قاجاریه به مجموعه اضافه شده، دارای ابعاد بزرگ‌تر و تزئینات بیشتری است. اما به طور کلی می‌توان گفت که قدمت کاشی‌ها و مجسمه های حمام فین کاشان به کار رفته در این حمام به ۵۰۰ سال برمی گردد.

حمام فین کجاست؟

اگر می‌خواهید بدانید که حمام فین کجاست؟ گفتنی است که این اثر تاریخی که در فهرست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده، در استان اصفهان، قلب شهر کاشان و در ضلع جنوب غربی باغ فین واقع شده است. برای دسترسی به حمام فین می‌توانید از طریق خیابان امیرکبیر به باغ فین رفته و از آنجا به سمت حمام حرکت کنید. موقعیت مکانی دقیق حمام فین در انتهای خیابان امیرکبیر و در نزدیکی روستای قدیمی فین کوچک است. اگر می‌خواهید بدانید که حمام فین در کجا قرار دارد؟ گفتنی است که این حمام تاریخی که در فاصله ۶ کیلومتری جنوب شهر کاشان قرار دارد و به راحتی از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی قابل دسترسی است.

چطور خودمان را به حمام فین برسانیم؟

حمام فین کاشان در انتهای خیابان امیرکبیر و در داخل باغ فین واقع شده است. برای دسترسی به این حمام تاریخی می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی یا شخصی استفاده کنید. اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، می‌توانید از طریق بزرگراه امیرکبیر به کاشان بروید و سپس وارد خیابان امیرکبیر شوید. برای دانستن لوکیشن حمام فین، لازم به گفتن است که باغ فین در انتهای این خیابان قرار دارد و حمام فین نیز در داخل باغ واقع شده است. همچنین می‌توانید از اتوبوس‌های خطی کاشان که در مسیر باغ فین تردد می‌کنند، استفاده کنید. پس از رسیدن به باغ فین با کمی پیاده روی می‌توانید به حمام فین برسید.

لوکیشن حمام فین روی نقشه

اطلاعات بازدید از حمام فین کاشان

حمام فین با معماری بی نظیر و داستانی غم‌انگیز گردشگران را به سمت خود جذب می‌کند. برای بازدید از این مکان تاریخی و کسب اطلاعاتی در مورد اینکه حمام فین کاشان تا چه ساعتی باز است و آگاهی از قیمت بلیط حمام فین کاشان ادامه مطلب را مشاهده کنید:

• ساعت بازدید حمام فین کاشان: یکشنبه و دوشنبه‌ها از ۹ صبح تا ۵ عصر، مابقی روزها از ۹ صبح تا ۶:۳۰ عصر – ضمنا در تمامی روزهای سال به جز تاسوعا و عاشورای حسینی ۲۸ ماه صفر، ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان و ۲۵ شوال امکان بازدید را دارد. گفتنی است که حمام فین جمعه ها باز است.
• قیمت بلیط حمام فین کاشان: ۴۰ هزار تومان
• شماره تلفن حمام فین کاشان: ۰۳۱۵۵۳۰۲۰۱۰

بهترین زمان بازدید از حمام فین کاشان

بهترین زمان بازدید از حمام فین کاشان، فصلی است که هوا معتدل و دلپذیر باشد تا بتوانید از زیبایی‌های باغ فین و حمام تاریخی آن به طور کامل لذت ببرید. به طور کلی، بهترین زمان سفر به کاشان بهار و اوایل پاییز است. در این فصل‌ها هوا خنک و مطبوع است و می‌توانید در آرامش از این مجموعه تاریخی بازدید کنید. اگرچه حمام فین در هر فصلی زیبایی خاص خود را دارد؛ اما فصل تابستان به دلیل گرمای هوا، بازدید ممکن است کمی دشوار باشد. همچنین در فصل زمستان نیز ممکن است هوا سرد باشد و بازدید از باغ و حمام فین با محدودیت‌هایی همراه باشد.

تصاویر حمام فین کاشان

تاریخچه ساخت حمام فین کاشان

این حمام تاریخی در دوران صفویه ساخته شد و شامل دو حمام (کوچک و بزرگ) است و در محوطه باغ فین کاشان قرار دارد. حمام کوچک در دوره صفویه و حمام بزرگ در دوره قاجار (در دوران فتحعلی شاه) ساخته شد. دلیل ساخت این حمام، استفاده بزرگان و فرماندهان درباری بود و به همین دلیل از معماری فوق‌العاده زیبایی برخوردار است.

در هر دو حمام بخش‌ هایی از جمله ورودی، آبنما، رختکن (سربینه)، خزینه و گرم‌ خانه به چشم می‌ خورد. از این نظر می‌ توان گفت هر دو حمام شباهت زیادی به هم دارند و فقط از نظر وسعت با یکدیگر متفاوت هستند.

آنچه باعث شهرت این حمام‌‌ها شده است، استفاده از کانال‌ های مخصوص برای عوض کردن آب حمام است. این کانال‌ ها هنوز هم مثل گذشته دور کار می‌ کنند. همچنین برای ساخت این دیوار ها از عایق رطوبتی استفاده شده است. به طوری که یک لایه آهک، ساروج و ماسه را ترکیب کرده‌ و روی دیوار ها زده‌ اند. این لایه مانع از هدر رفتن گرمای حمام به بیرون می‌ شد.

همچنین آب این حمام از چاه تأمین می‌ شد که لوله‌ کشی دارد. این حمام به نحوی ساخته شده که به محض نیاز به آب بتوانند از کانال آب دریافت کنند. لوله‌کشی این حمام حتما توجه شما را به سمت خودش جلب می‌ کند.

این حمام در سال ۱۳۴۴ مرمت شد و اکنون هر دو حمام از جمله جاذبه‌ های گردشگری بزرگ در شهر کاشان محسوب می‌ شوند.

قسمت‌های مختلف حمام فین

حمام فین کاشان از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام با کاربری خاص نقش مهمی در عملکرد این مجموعه‌ی تاریخی ایفا می‌کنند. همانطور که از عکس حمام فین کاشان مشخص است، از سربینه با تزئینات زیبایش گرفته تا گرمخانه و خزینه با سیستم آبرسانی هوشمندانه، هر بخش از این حمام چشم بازدیدکنندگان را به خود خیره می‌کند.

اولین چیزی که در این حمام توجه شما را به سمت خود جلب می‌ کند، وجود ۷ کاشی قدیمی است که در قسمت خزینه حمام قرار دارد. طبق گفته مورخان تاریخچه این کاشی‌ ها به ۵۰۰ سال قبل باز می‌ گردد. این کاشی‌ ها در حمام کوچک قرار دارد که در زمان صفویه ساخته شده بود. البته از نظر معماری این حمام ویژگی قابل توجهی ندارد و بسیار ساده ساخته شده است.

مهم‌ ترین رویداد تاریخی که در این حمام اتفاق افتاد، قتل امیرکبیر است. گفته شده بعد از قتل او، حمام برای مدت طولانی به دست فراموشی سپرده شد و بسیاری از غارتگران به آن هجوم آوردند. به طوری که سنگ‌ های مرمر و زیبا ترین آثار قیمتی آن را به تاراج بردند.

ناگفته نماند وقتی فتحعلی شاه قاجار دستور ساخت حمام بزرگ را داد، میزان استفاده از حمام کوچک کمتر شد و از رونق افتاد همین موضوع در تخریب بخش‌ های از حمام نیز تاثیر داشت. اما حمام بزرگ همچنان معماری هنرمندانه خود را حفظ کرده است.

در حمام بزرگ فین کاشان چیز های زیادی برای دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران وجود دارد که از جمله می‌ توان به موارد زیر اشاره کنیم:

ستون‌‌های مرمر حمام

وقتی وارد حمام می‌ شوید اولین چیزی که توجه شما را به خود جلب می‌ کند، وجود سر ستون‌ ها و سقف حمام است که روی آن نقوش و طرح‌ های فوق‌ العاده زیبایی ایجاد شده است. این نقاشی‌ ها شباهت زیادی به یکدیگر دارند، گویی که از روی یکدیگر کپی شده‌ اند.

حمام کوچک یا صفوی

حمام کوچک فین که به حمام صفوی نیز شهرت دارد، قدیمی‌ترین بخش مجموعه حمام فین کاشان است. این حمام که همزمان با ساخت باغ فین در دوره صفویه بنا شده، در ابتدا برای استفاده خدمه افراد عادی مورد استفاده قرار می‌گرفت. قسمت‌های حمام کوچک شامل سربینه است که فضایی نسبتاً کوچک با سکوهایی برای نشستن و تعویض لباس دارد. گرمخانه نیز فضایی دنج و گرم با حوضچه‌ای کوچک در مرکز آن است. خزینه حمام کوچک که محل نگهداری آب گرم بوده نیز دارای هفت کاشی قدیمی با قدمت حدود ۵۰۰ سال است.

حمام بزرگ یا سلطنتی

حمام بزرگ فین که به حمام سلطنتی نیز شهرت دارد، در دوره قاجار و به دستور فتحعلی شاه ساخته شده است. این حمام که نسبت به حمام کوچک از ابعاد بزرگ‌تر و تزئینات بیشتری برخوردار است، برای استفاده امرا و بزرگان دربار طراحی شده بود. در نتیجه می‌توان گفت که سازنده حمام فین کاشان دقیقا مشخص نیست. معماری حمام بزرگ فین با استفاده از ستون‌های مرمری، سقف‌های بلند و نقاشی‌های دیواری زیبا شکوه و عظمت معماری قاجاری را به نمایش می‌گذارد. سربینه حمام فین کاشان فضایی وسیع با حوضچه‌ای بزرگ در مرکز آن است که برای استراحت و تعویض لباس مورد استفاده قرار می‌گرفت. گرمخانه حمام بزرگ نیز در گذشته با نورگیرهای سقفی فضایی گرم برای استحمام فراهم می‌کرد.

ورودی

برای بازدید از حمام فین کاشان باید به باغ فین وارد شوید که دارای ورودی جداگانه‌ای است و برای ورود به آن باید بلیط تهیه کنید. پس از ورود به باغ می‌توانید از حمام فین که در قسمت جنوب غربی باغ واقع شده، بازدید کنید. برای ورود به حمام فین نیز باید بلیط جداگانه تهیه کنید. بنابراین هزینه بازدید از حمام فین شامل دو بخش است؛ هزینه ورودی باغ فین و ورودی حمام فین کاشان.

خزینه یا حوضچه

اکنون به خزینه، حوضچه می‌ گویند و محلی است که در آن شستشو و نظافت صورت می‌ گرفته است. ویژگی مهم خزینه‌ ها، تعویض مداوم آب بود. درواقع همین تفاوت یک خزینه با حوضچه امروزی است. در این قسمت افراد زیادی می‌ نشستند و مشغول شستشوی خود می‌ شدند.

برای اینکه خزینه حمام همیشه پر از آب تازه باشد، آن را به کانال‌هایی که به چاه آب راه داشت، متصل می‌کردند. همین ویژگی باعث بیرون راندن آب کهنه و جابجا کردن آن با آب تمیز می‌شد تا افرادی که خود را در آن می‌شستند، بیمار نشوند.

گرم‌خانه حمام

گرم خانه اتاق کوچکی در داخل حمام بود که دمای کنترل شده داشت. این اتاق دارای هوای خشک یا مرطوب بود و از انتقال گرمای حمام به بیرون و ورود سرمای بیرون به داخل حمام جلوگیری می‌ کرد.

حوضچه و فواره‌‌های حمام

یکی دیگر از مهم‌ ترین قسمت‌ هایی که در حمام فین کاشان بسیار جالب است، وجود فواره و حوضچه در کف حمام است. شاید تعجب کنید که بسیاری از گردشگران به این قسمت بیش از سایر بخش‌ های حمام توجه دارند. این حوضچه و فواره‌‌ها نمونه‌ ای از ابتکار ایرانی‌ ها در معماری بوده است و به عنوان یک شاهکار جهانی در علم معماری شناخته می‌ شود.

حوضچه با کاشی‌های بسیار زیبا با طرح فرش تزئین شده‌ و ۱۶۰ حفره را در دل خود جا داده است. این حفره‌ ها برای مکش و بیرون راندن آب کاربرد داشته‌ اند. به طوری که نیمی از حفره‌ ها برای بالا کشیدن آب تازه و نیمی دیگر از آن‌ ها برای بیرون راندن آب حوض هستند. این دقت محاسباتی به نحوی است که ۸۰ حفره برای فواره و ۸۰ حفره برای مکش است و یکی در میان در کنار همدیگر قرار گرفته‌ اند. نکته جالب‌ تر این است که فواره‌ ها با سرعت تنظیم‌ شده آب را وارد حوض می‌ کنند که آب از حوض بیرون نمی‌ زند.

سیستم آب‌‌رسانی

همانطور که گفتیم آب این حمام از طریق چاه تأمین می‌ شد. جالب این است که سیستم آبرسانی آن بسیار پیشرفته بود و آب حمام هیچوقت قطع نمی‌ شد. دهانه چاه در پشت بام حمام قرار داشت و دو کارگر باید به صورت شیفتی، آب سرد را از چاه می‌ کشیدند و وارد کانال آب می‌ کردند.

این کانال به سمت تون حمام حرکت می‌ کرد. تون بخشی است که در آن یک نفر مامور روشن کردن آتش و گرم کردن آب بود. سپس این آب گرم وارد کانال دیگری می‌ شد و به سمت خزینه راهی می‌ شد. چیزی که در این حمام جالب است، دمای آب گرم هیچگاه از ۲۵ درجه سانتی گراد پایین‌ تر نمی‌ آید.

سربینه یا رختکن

در حمام بزرگ دو سر بینه به چشم می‌ خورد که یکی به سمت ورودی ساختمان و دیگری بعد از آن قرار دارد. به طوری که افراد بعد از خروج از حمام ابتدا وارد سر بینه دوم و سپس سر بینه اول می‌ شدند. سربینه‌ اول سکویی در انتها و به سمت دیوار است که آن‌ را با کاشی‌ های مشبک تزئین کرده‌ اند.

سربینه دوم دارای یک حوضچه است که در گذشته آن را با آب سرد پر می‌ کردند. به محض اینکه فرد از حمام خارج می‌ شد، ابتدا پا ها را در این آب سرد می‌ گذاشت و سپس به سربینه اول برای پوشیدن لباس می‌ رفت. هوای سربینه دوم نسبت به فضای حمام خنک‌ تر بود تا فرد را برای خروج از حمام آماده کند.

در واقع کسی که حمام فین کاشان را طراحی کرده است، خوب می‌ دانست اگر فرد به یکباره به سر بینه اول برود، ممکن است بیمار شود. پس سر بینه دوم را برای آماده کردن بدن برای خروج از حمام و مواجهه شدن با هوای بیرون طراحی کرده‌ اند.

تون حمام فین کاشان یا آتشدان

همانطور که گفتیم تون بخشی است که محل گرم کردن آب چاه بود. این قسمت که به آن در گذشته آتشدان هم گفته می‌ شد، بخش مهمی از حمام فین کاشان است و در وسط خزینه قرار دارد. معماران این حمام، تون را به صورت یک حفره ساخته‌ اند که از سمت پایین به هوای آزاد راه دارد. یک فرد مسئولیت روشن کردن آتش در تون را برعهده داشت که به او «تون تاپ» می‌ گفتند.

وقتی وارد قسمت تون حمام می‌ شوید یک ورقه مسی را مشاهده می‌ کنید که در کف خزینه قرار دارد و دور تا دور آن با ملات مقاوم پر شده است. دلیل آن جلوگیری از نفوذ آب به زیر ورقه است. جالب است بدانید این ورقه مسی برای نگه داشتن آب در دمای ۴۰ درجه سانتی گراد کاربرد داشته است.

یک نکته جالب در این اثر تاریخی، توجه معماران آن زمان به رسانا بودن ورق مس است که آن را برای حمام ترجیح داده‌ اند. ضمن اینکه کانال‌ هایی به اسم «گربه‌ رو» نیز در این قسمت مشاهده می‌ کنید. این کانال‌ ها برای تأمین گرمای آب و بیرون راندن دوده‌ های داخل تون کاربرد داشته‌ اند. بنابراین هم آب حمام گرم می‌ شد و هم دوده‌ ها از سمت دیگر بیرون می‌ رفت.

اتاق شاه نشین

اتاق شاه نشین حمام فین کاشان در واقع بخشی از باغ فین است و در داخل حمام قرار ندارد. این اتاق که به دستور محمد شاه قاجار ساخته شده، نمونه‌ای بارز از هنر معماری ایرانی در دوره قاجار است. پنجره‌های ارسی، گچبری‌های ظریف، آینه‌کاری‌های زیبا و نقاشی‌های روی دیوارها، همگی در کنار هم فضایی مجلل و دلنشین را برای برگزاری مراسمات و پذیرایی از مهمانان ویژه فراهم می‌کردند.

اتاق شاه نشین با باغ دلگشا و حوض حمام فین کاشان در ارتباط بوده و منظره‌ای بی‌نظیر را به بیننده ارائه می‌دهد. این اتاق علاوه بر ارزش معماری از نظر تاریخی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و در گذشته محل برگزاری مراسمات و دیدارهای مهم بوده است.

معماری حمام فین کاشان

طبق تصاویر حمام فین کاشان، معماری حمام فین تلفیقی هنرمندانه از هنر و مهندسی ایرانی در دوره‌های صفویه و قاجار است. از عجایب حمام فین کاشان می توان به استفاده از مصالح با کیفیت، طراحی دقیق فضاها و سیستم آبرسانی هوشمندانه و نقاشی‌های دیواری زیبای آن اشاره کرد. طراح حمام فین کاشان، غیاث الدین جمشید کاشانی است و حمام فین علاوه بر ارزش معماری از نظر مهندسی نیز قابل توجه است. همانطور که گفتیم سیستم آبرسانی این حمام یکی از شاهکارهای مهندسی ایرانی در دوران گذشته محسوب می‌شود.

جاهای دیدنی نزدیک حمام فین کاشان

در نزدیکی حمام فین، جاذبه‌های گردشگری متعددی وجود دارند، از جمله خانه‌های تاریخی با معماری‌های چشم نواز و مساجد و مدارس با قدمت چند صد ساله. هر گوشه از کاشان یک تابلو نقاشی از تاریخ و فرهنگ ایران است. در ادامه به معرفی برخی از جاهای دیدنی نزدیک حمام فین کاشان می‌پردازیم:

• تپه سیلک
• خانه عباسیان
• خانه طباطبایی‌ها
• خانه بروجردی‌ها
• حمام سلطان امیر احمد
• بازار سنتی کاشان

رستوران‌های نزدیک حمام فین کاشان

در نزدیکی حمام فین رستوران‌های متنوعی با فضایی دلنشین و منویی متنوع از غذاهای لذیذ وجود دارند که می‌توانید با مراجعه به آنها طعم اصیل غذاهای ایرانی و محلی کاشان را بچشید. از رستوران‌های سنتی با تخت‌های چوبی و حوض های آب گرفته تا رستوران‌های مدرن با طراحی‌های شیک و امروزی. نام تعدادی از رستوران های کاشان به این قرار است:

• رستوران باغ بهشت فین
• رستوران سروی سرا
• رستوران آیهان
• جوجه کباب جمشیدی
• فست فود توت فرنگی

هتل‌های نزدیک حمام فین کاشان

کاشان شهری تاریخی با جاذبه‌های گردشگری فراوان هر ساله گردشگران بسیاری را به سمت خود می‌کشاند. اگر قصد سفر به این شهر زیبا و بازدید از حمام فین کاشان را دارید می‌توانید از بین هتل‌های کاشان که در نزدیکی این جاذبه تاریخی واقع شده‌اند، اقامتگاه مناسب خود را انتخاب کنید. انواع هتل های کاشان با ارائه خدمات متنوع و امکانات رفاهی مناسب سفری خاطره انگیز را برای شما رقم خواهند زد:

• هتل نگارستان
• هتل امیرکبیر
• هتل بهارستان

چطور به کاشان برویم؟

اگر قصد سفر زمینی به کاشان را دارید، می‌توانید از طریق اتوبوس یا خودروی شخصی اقدام کنید. اتوبوس‌های مسافربری از شهرهای مختلف ایران به کاشان تردد می‌کنند. همچنین اگر خودروی شخصی دارید، می‌توانید از طریق جاده‌های اصلی به کاشان سفر کنید.

اگر قصد سفر هوایی به کاشان را دارید، می‌توانید از طریق فرودگاه اصفهان اقدام کنید فرودگاه اصفهان نزدیکترین فرودگاه به کاشان است و می‌توانید پس از رسیدن به اصفهان، از طریق اتوبوس یا تاکسی به کاشان سفر کنید. همچنین اگر قصد سفر ریلی به کاشان را دارید می‌توانید از ایستگاه راه آهن کاشان کمک بگیرید.

جمع بندی

حمام فین کاشان یک گنجینه‌ی ارزشمند از هنر معماری و تاریخ ایران است که در دل باغ فین واقع شده. این بنا رویدادهای تاریخی مهمی را در خود جای داده و هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود فرا می‌خواند. قدم زدن در بخش‌های مختلف حمام فین مانند سربینه، گرمخانه و خزینه با سیستم آبرسانی شگفت انگیز، شگفتی و حیرت را در اندیشه‌ی شما حک کند. حمام باغ فین کاشان علاوه بر ارزش تاریخی و معماری یادآور رویدادی تلخ در تاریخ معاصر ایران یعنی قتل امیرکبیر است. این رویداد که در حمام کوچک مجموعه اتفاق افتاد حمام فین را به یکی از نمادهای ظلم و استبداد در تاریخ ایران تبدیل کرد. گفتنی است که آرامگاه امیرکبیر پس از این اتفاق تلخ در کربلایی معلی قرار دارد. امروزه حمام فین به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم کاشان مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد.

سؤالات متداول