فرهنگسرای نیاوران یکی از فرهنگسراهای تهران است که در شمال شرقی شهر تهران و در مجموعه نیاوران قرار دارد. محل قرار گیری ساختمان‌ها تا حد امکان در مکان‌های بی درخت انتخاب شده تا به طبیعت قدیمی باغ آسیبی نرسد. این بنا ساختمان پست مدرنیستی است که با بهره گیری از عناصر معماری کهن ایرانی، به صورت مینی مالیستی خودنمایی می کند.
پروژه طراحی و ساخت بنای فرهنگسرای نیاوران، در سال ۱۳۵۵ توسط کامران دیبا و همکارانش شروع شد و در سال ۱۳۵۶ به پایان رسید. مجموعه فرهنگسرای نیاوران، در ابتدا قرار بود به عنوان دفتر کاری برای فرح پهلوی ساخته شود، اما با پیشنهاد کامران دیبا، تغییراتی در برنامه این مجموعه و طرح ساختمان ایجاد شد تا به عنوان مکانی فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب دو کاربری متفاوت در طرح سایت ایجاد شد که به وسیله دیواری عرضی از هم جدا می‌شوند.
مقاله مرتبط : “معرفی فرهنگسرای خاوران تهران”
فرهنگسرای نیاوران از نظر طراحی معماری معاصر ایران، دارای اهمیت می باشد. این بنا از لحاظ اقلیم در موقعیت معتدل کوهستانی قرار دارد و به علت وجود بادهای شمالی، معماری فرهنگسرا به صورت شرق و غرب طراحی شده است. معماری منحصر به فرد این مجموعه، برگرفته از معماری سنتی ایران است که مفهومی فلسفی با خود به همراه دارد و با استفاده از طاقهای مرسوم روستایی و نورگیرهایی برگرفته از بادگیرهای کویری، طراحی شده است. بادگیرها به وضوح در فرم بنا خودنمایی می کنند و وظیفه انتقال نور را به داخل بنا بر عهده دارند.
مقاله مرتبط : “تهران مقصدی جذاب برای گردشگری”
بنای ساختمان شامل سر در ورودی، سالن آمفی تئاتر، نگارخانه‌ها، کتابخانه، رستوران، حیاط و سالن که متصل کننده دو ساختمان اصلی به یکدیگراست، می باشد. هم‌اکنون در این مجموعه، نشست های نقد و بررسی رویدادهای هنری، نمایش، گالری‌های هنری، کارگا‌ه های هنری، اجرای کنسرت، نشست های رسانه ای اهالی فرهنگ و هنر و بسیاری رویدادهای فرهنگی و هنری دیگر انجام می گیرد.
ساختمان فرهنگسرا در ضلع جنوب غربی باغ، به صورت ترکیبی از اجزای مختلفی که دور حیاط مرکزی قرار دارند، ساخته شده است. گرچه ساختمان فرهنگسرای نیاوران به صورت قسمت های مجزا طراحی شده و بعد در کنار هم قرار گرفته، اما با بدعت های خاص طراح، ارتباطی صحیح و جستجوگر میان دو ساختمان به وجود آمده است. اجزای این بخش تقریبا با ارتفاع متوسط ۲ متر ساخته شده اند، اما ضخامت احجام در همه جا یکسان نیست. به همین دلیل حجم کلی، نامنظم به چشم می خورد.
یکی از مهم ترین نمادهای معماری سنتی در این مجموعه، حیاط مرکزی است. در این حیاط مانند الگوی اصیل حیاط های ایرانی، از عنصر آب و فضای سبز استفاده شده و به واسطه مرکزیتی که دارد، تمام درهای مختلف ساختمان به سمت این حیاط گشوده می‌شوند.
مقاله مرتبط : “گشتی در باغ موزه های تهران”
سر در ورودی این بنا، به صورت متقارن ایجاد شده است . به عنوان پیش ورودی برای دسترسی به در اصلی فرهنگسرا، این سردر، برگرفته از ساختار هشتی در معماری سنتی است. فرهنگسرای نیاوران تهران، امروزه به عنوان بخشی از معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، برگزاری برنامه های تخصصی هنری در بخش هنرهای تجسمی، موسیقی و نمایش را برعهده دارد و یکی از فعال ترین مجموعه های فرهنگی هنری تهران به شمار می رود.
فهرست این مطلب
قسمت‌های مختلف فرهنگسرای نیاوران
فرهنگسرای نیاوران دارای بخش‌های متفاوتی می‌باشد که هرکدام کاربرد خاصی دارد. این قسمت‌ها عبارتند از:
۱- سالن اصلی
سالن اصلی مجموعه فرهنگسرای نیاوران که با نام سالن خلیج فارس شناخته می‌شود، با ۲۶۲ صندلی به عنوان سالن سینما، تئاتر، کنسرت موسیقی و برگزاری نشست‌ها و همایش‌های مختلف استفاده می‌گردد.
۲- سالن گوشه
این سالن که در انتهای حیاط مرکزی و بین دو ساختمان قرار گرفته و دو ساختمان را به هم متصل می‌کند، با ظرفیت ۱۰۶ صندلی برای اجرای نمایش و کلاس‌های آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۳- نگارخانه
از نگارخانه فرهنگسرای نیاوران که دارای دو بخش می‌باشد، برای برگزاری گالری‌ها و نمایشگاه‌های آثار مختلف هنری بهره گرفته می‌شود.
۴- کتابخانه
کتابخانه این فرهنگسرا از سال ۱۳۵۷ فعالیت خود را اغاز نموده و منابع مهم و ارزشمندی در حوزه هنر را دارا می‌باشد. این کتابخانه درحال حاضر مجموعه قابل توجهی کتاب در زمینه هنر شامل کتاب‌های هنری فارسی و لاتین، نشریات روز صحافی شده، دایره‌المعارف‌ها و واژه‌نامه‌های هنری، آلبوم‌های نقاشان و هنرمندان بزرگ جهان را دارد.
۵- ساختمان اداری
قسمت اداری فرهنگسرای نیاوران سه طبقه جدا، متشکل از واحد‌های تجسمی، گرافیک، موسیقی، رایانه، طرح و برنامه و سینما و تئاتر است.
برای دسترسی به این فرهنگسرا، بایستی از بزرگراه شهید صدر به میدان نوبنیاد و خیابان پاسداران رفته و پس از طی مسافتی در خیابان پاسداران، به فرهنگسرای نیاوران تهران رسید.
منبع : وبلاگ اقامت ۲۴
