مقایسه کوه دماوند و اورست؛ تفاوت‌ها، شباهت‌ها و حقایق جالب

شاید برای جهانیان نام اورست جایگاهی والا داشته باشد، اما این کوه دماوند است که خون را در رگ‌های هر ایرانی به جوشش درمی‌آورد و یادآور می‌شود که دماوند تنها یک قله مرتفع یا آتش‌فشانی خاموش در دل ایران نیست؛ بلکه نمادی از صلابت، ایستادگی و غرور ملی به شمار می‌رود. به شهر تهران که سفر کنید، می‌توانید نمایی باشکوه از دماوند را ببینید. اورست و دماوند ویژگی‌های خاصی دارند که صعود به آن‌ها برای هر کوهنوردی جذاب و خوشایند است. با مقایسه کوه دماوند و اورست می‌توان به این نتیجه رسید که از نظر یکسری از ویژ‌گی‌ها تفاوت دارند اما نام و آوازه هر دو در دنیا پیچیده است. در این مطلب از مجله گردشگری اقامت۲۴ به مقایسه دماوند و اورست می‌پردازیم تا در صورت تصمیم برای صعود، بتوانید تصمیمات آگاهانه‌تری در مواجهه با برف، ارتفاع و سختی‌های مسیر بگیرید.

معرفی کوه دماوند

کوه دماوند با ارتفاع ۵۶۱۰ متر، بلندترین قله ایران، خاورمیانه و بلندترین آتشفشان آسیا به شمار می‌رود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند این کوه در پایتخت قرار دارد و یکی از جاهای تفریحی تهران است اما در واقع دماوند در استان مازندران و شهرستان آمل واقع شده است. البته در سفر به تهران همان‌طور که پیشتر گفتیم، می‌توانید نمایی کلی از این قله را ببینید. ارتفاع بی‌نظیر و گستردگی یال‌های این قله باعث شده تا از مناطق دوردست، مانند قم، ورامین و حتی دریای مازندران قابل مشاهده باشد. اهمیت کوه دماوند در فرهنگ و تاریخ ایران به قدری است که در ۱۳ تیرماه ۱۳۸۷ به عنوان اولین اثر طبیعی کشور در فهرست آثار ملی ثبت شد. این قله نه تنها مقصدی محبوب برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان است، بلکه نمادی از صلابت، ایستادگی و غرور ملی ایرانیان به شمار می‌رود.

معرفی کوه اورست

 ۸۸۴۸ متر ارتفاع روی کاغذ ساده به‌نظر می‌رسد، اما پیمودن چنین مسیری در شرایط سخت آب‌وهوایی نپال و تبت، با طوفان‌های شدید و سرمای طاقت‌فرسا، برای هر کوهنوردی دشوار است. قله اورست به‌عنوان بلندترین قله خشکی جهان و نماد عظمت رشته‌کوه هیمالیا شناخته می‌شود. نیمی از این کوه در خاک چین قرار دارد که تبتی‌ها آن را «چومولونگا» به معنای مادر زمین می‌نامند و نیمه دیگر در نپال واقع شده است که محلی‌ها از آن با نام «ساگارماتا» به معنای پیشانی آسمان یاد می‌کنند.

این کوه با قدمتی حدود ۶۰ میلیون سال، نتیجه برخورد صفحات قاره‌ای هند و اوراسیا است و کشف فسیل‌های دریایی در ارتفاعات اورست، این نظریه زمین‌شناسان را تأیید می‌کند. هم‌چنین، اورست به افتخار «جورج اورست» نقشه‌بردار بریتانیایی نام‌گذاری شده است. متاسفانه تاکنون بیشتر از ۳۰۰ کوهنورد در مسیر صعود به اورست جان خود را از دست داده‌اند، اما عظمت و شکوه این قله هم‌چنان الهام‌بخش علاقه‌مندان به فتح «بام دنیا» است.

مقایسه کلی کوه دماوند و اورست

اورست و دماوند از مشهورترین قله‌های جهان به‌شمار می‌روند و هر یک دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. دماوند به‌عنوان بلندترین قله ایران و خاورمیانه شناخته می‌شود، در حالی که اورست بلندترین قله جهان است. جدول زیر مقایسه دقیق این دو کوه را نشان می‌دهد.

ویژگی	دماوند	اورست
ارتفاع	۵,۶۱۰ متر	۸,۸۴۸ متر
موقعیت جغرافیایی	ایران، رشته‌کوه البرز	نپال / تبت، رشته‌کوه هیمالیا
نوع کوه	آتشفشان خاموش	کوه غیر آتشفشانی که از برخورد صفحات زمین ساخته شده
آب و هوا	متغیر در طول سال	سرد و خشک
مناظر	دشت‌ها، جنگل‌ها و روستاها	یخچال‌های طبیعی، قله‌های بلند و صخره‌ها
تاریخ اولین صعود به قله	۱۸۳۷	۱۹۳۵
اولین صعودکنندگان	تیلور تامسون	دموند هیلاری و تنزینگ نورگی
رتبه ارتفاع در جهان	بلندترین کوه ایران و خاورمیانه	بلندترین کوه جهان
جنس سنگ‌ها	آندزیت، بازالت و سنگ‌های آذرین	سنگ آهک، شیست و گنیس
توده یخی دائمی	دارد که کوچک‌تر از اورست است.	دارد و بسیار وسیع و خطرناک است.
سطح دشواری صعود	نسبتاً دشوار	بسیار دشوار و خطرناک
مدت زمان صعود معمول	۲ تا ۵ روز	۴۰ تا ۶۰ روز
خطرات اصلی صعود	سرما، ارتفاع بالا و گازهای گوگردی	سرما، بهمن، ارتفاع شدید، کمبود اکسیژن و خستگی مفرط
جایگاه در فرهنگ	نماد ملی ایران که در شاهنامه و ادبیات فارسی بسیار از آن یاد شده است.	نماد عظمت طبیعت و چالش نهایی برای کوهنوردان جهان است.
جایگاه جهانی و ملی	ثبت در آثار طبیعی ملی ایران	ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو (منطقه ساگارماتا)

مقایسه ارتفاع دو کوه دماوند و اورست و چالش‌های مرتبط

قله دماوند با ارتفاع ۵۶۱۰ متر، به عنوان بلندترین کوه خاورمیانه و دوازدهمین قله مرتفع جهان شناخته می‌شود. برخی از منابع، ارتفاع این قله را ۵۶۸۰ متر نیز ذکر کرده‌اند که اختلاف آن را ناشی از خطای اندازه‌گیری می‌دانند. در اوستا ارتفاع دماوند حدود ۶۰۰۰ متر ذکر شده که بیشتر به برآوردهای اسطوره‌ای تعلق دارد. طی سال‌های گذشته به دلیل آرام بودن پوسته زمین، تغییر محسوسی در ارتفاع این کوه رخ نداده است. در مقابل، قله اورست با ارتفاع ۸۸۴۸ متر از  سطح دریا به عنوان بلندترین قله جهان شناخته می‌شود. برخلاف دماوند، پوسته فعال هند و اوراسیا موجب افزایش سالانه حدود ۴ میلی‌متری ارتفاع آن می‌شود. نخستین اندازه‌گیری رسمی در سال ۱۹۵۴ عدد ۸۸۴۸ متر را برای ارتفاع  اورست ثبت کرد و بعدها ناسا با فناوری ماهواره‌ای ۸۸۵۰ متر را اعلام کرد. با این حال، تغییرات زمین‌شناسی و انباشته‌شدن برف و یخ باعث شده است که ارتفاع اورست و دماوند در طول زمان به صورت متفاوت گزارش شود.

مقایسه شرایط آب و هوایی و طبیعت دو کوه دماوند و اورست

اقلیم بسیار سرد کوهستانی بر قله دماوند و اطراف آن حاکم است، بنابراین هوایی سرد و خشک با بادهای شدید دارد. بارش شدید برف و وجود چندین یخچال طبیعی در منطقه دماوند باعث می‌شود، دما در بیشتر مواقع تا ۳۰ درجه زیر صفر کاهش یابد و تنها در تابستان به صفر تا ۱۰ درجه بالای صفر برسد. جالب است بدانید که در اسفند ۱۴۰۲، دمای منفی ۴۲ درجه برای قله دماوند ثبت شد. سفیدپوش بودن این قله در اثر بارش سالانه حدود ۱۴۰۰ میلی‌متر برف و یخبندان شدید است. فشار هوا در قله دماوند نصف سطح دریاست و تأثیر بسزایی بر کوهنورد و شرایط صعود دارد.

آب و هوا در قله اورست بسیار سرد و چالش‌برانگیز است، به طوری که در تنگناهای پر از برف، طوفان‌های شدید با سرعتی تا ۲۸۵ کیلومتر بر ساعت می‌وزد و میانگین سرعت باد در صعود حدود ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت است. در طول سال، برف همواره در منطقه این قله نمی‌بارد، اما باران نقش مهمی در اکوسیستم هیمالیا و قله اورست دارد. از اوایل خرداد تا اواسط مهر، بادهای موسمی هند، طوفان‌ها و بارش‌های شدیدی را ایجاد می‌کنند. گرم‌ترین روز اورست با دمای منفی ۱۵ درجه و سردترین روز آن تا منفی ۶۰ درجه ثبت شده است.

مقایسه موقعیت جغرافیایی دماوند و اورست

یکی از حقایق و عجایب کوه دماوند این است که زمین‌شناسان آن را آتشفشان مخروطی منظم می‌دانند که طی فعالیت‌های شدید ۱۰ هزار سال پیش شکل گرفته است. این کوه در استان مازندران و شهرستان آمل قرار دارد و با چین‌های بزرگ و ارتفاعش از فاصله دور قابل مشاهده است. کوهنوردان برای صعود به این قله، چهار جبهه شمالی، جنوبی، غربی و شرقی را آزموده‌اند و جبهه جنوبی مسیر رایج صعود است. یخچال‌ها، آبشارها و چشمه‌های طبیعی دماوند به همراه عبور رودخانه‌های هراز، لار، دیو آسیاب و پنج‌آب، زیبایی و تنوع محیط کوه را دوچندان کرده است.

لوکیشن قله دماوند روی نقشه

قله اورست در رشته‌کوه‌های هیمالیا و مرز نپال و تبت چین قرار دارد. این قله در بخش جنوبی فلات تبت و شمال شرقی نپال واقع شده و یکی از نمادهای شاخص طبیعی زمین محسوب می‌شود. شکل‌گیری اورست ناشی از برخورد صفحات هند و اوراسیا است که هنوز به دلیل فشار این صفحات، ممکن است ارتفاع قله تغییر کند. اورست بخشی از پارک ملی ساگارماتا بوده و با یخچال‌های عظیم، دره‌های عمیق و کوه‌های بلندی مانند لوتسه و نوپتسه احاطه شده است.

لوکیشن قله اورست روی نقشه

مقایسه ویژگی های فیزیکی دو کوه

قله دماوند با ارتفاع ۵۶۱۰ متر، بلندترین کوه ایران و خاورمیانه است و یک آتشفشان خاموش مخروطی زیبا به حساب می‌آید. این کوه دارای یخچال‌ها و آبشارهای یخی متعدد بوده و فشار هوای پایین و دمای سرد آن، صعود را برای کوهنوردان دشوار می‌کند. دامنه‌های دماوند شامل رودخانه‌ها و چشمه‌های طبیعی است و موقعیت جغرافیایی آن از استان مازندران تا مناطق دوردست دیده می‌شود.

قله اورست با ارتفاع ۸۸۴۸ متر، بلندترین قله جهان به حساب می‌آید و نتیجه برخورد صفحات هند و اوراسیا در رشته‌کوه هیمالیاست. این کوه فاقد فعالیت آتشفشانی است و دارای یخچال‌های عظیم، دره‌های مرگبار و صخره‌های بلند است. صعود به اورست با وجود فشار هوا در ارتفاع زیاد و سرمای شدید، سخت و نیازمند تجهیزات تخصصی است. مقایسه کوه‌ ها نشان می‌دهد که دماوند با زیبایی منحصربه‌فرد خود، تجربه‌ای دست‌یافتنی برای صعود و نماد ملی ایران است، در حالی که اورست نماد عظمت و دشواری کوهنوردی در جهان است.

تاریخچه صعود به دماوند و اورست

در فرهنگ ایران، آرش کمانگیر نماد نخستین صعود به قله دماوند است، اما اولین تلاش مستند به جغرافیدان عرب، ابودلف، در قرن چهارم هجری شمسی مربوط می‌شود که تا چشمه‌های نزدیک قله پیش رفت. تیلور تامسون انگلیسی، اولین صعود موفق به قله دماوند را در سال ۱۲۱۶ خورشیدی (۱۸۳۷ میلادی) انجام داده است. بعدها محمدصادق خان قاجار و جلال رابوکی با شناسایی مسیرهای متعدد، رکوردهای قابل توجهی را در صعود به قله ثبت کردند. 

اورست تا اوایل قرن بیستم برای خارجی‌ها دسترسی نداشت و تلاش‌های اولیه برای صعود توسط مالوری و نوئل انجام شد، اما موفقیت محدود بود. سرانجام در ۲۹ مه ۱۹۵۳ ادموند هیلاری و تنزینگ نورگی اولین صعود موفق به بلندترین قله جهان را ثبت کردند. از آن زمان، ایرانیان نیز فاتح این بام جهان شده‌اند و مسیرهای صعود هم‌چنان مورد توجه کوهنوردان بین‌المللی است.

مقایسه چالش‌ها و خطرات صعود به دماوند و اورست

صعود به قله دماوند عمدتاً با مشکلات ارتفاع‌زدگی همراه است، به طوری که حدود ۷۰ درصد کوهنوردان در کمپ سوم دچار سردرد، تهوع و بی‌خوابی می‌شوند. سرمای شدید، بادهای تند، مه‌گرفتگی، مسیرهای یخ‌زده و خطر سقوط از دیگر چالش‌های اصلی صعود به این قله است. فشار هوا در قله دماوند نصف سطح دریا بوده، بنابراین آمادگی کامل، هم‌هوایی مناسب و تجهیزات فنی برای صعود ایمن ضروری است. صعود به اورست هم آسان نیست و ریسک بسیار بالایی دارد. اختلال در سیستم تنفسی، قلبی و عصبی، لغزندگی مسیر، روبه‌روشدن با شکاف‌های یخچالی و ترافیک و تغییرات آب‌وهوایی از جمله چالش‌های صعود به این قله است.

اگر می‌خواهید صعودی راحت با چالش محدود به یکی از قله‌های معروف دنیا داشته باشید، مقایسه کوه فوجی و دماوند نشان می‌دهد که شرایط صعود به فوجی آسان‌تر از دماوند است.

مقایسه هزینه صعود به دماوند و اورست 

بیشتر هزینه‌های صعود به دماوند شامل تجهیزات مناسب می‌شود که در قسمت زیر ارائه داده‌ایم:

• لباس و پوشاک: کفش کوهنوردی ۸ تا ۱۵ میلیون تومان، کاپشن پر ۵ تا ۱۰ میلیون و کاپشن بادگیر ۳ تا ۷ میلیون.
• تجهیزات فنی: باتوم، گتر، هدلامپ، کیسه‌خواب و کوله‌پشتی بین ۱۰ تا ۲۴ میلیون تومان.
• تورهای صعود: تور چهارروزه با امکانات متوسط ۲۴ تا ۲۶ میلیون تومان و تور سه‌ونیم‌روزه حدود ۱۸.۵ میلیون تومان.
• اجاره تجهیزات: ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان یا روزانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان

صعود به اورست یکی از گران‌ترین کوه‌نوردی‌های جهان محسوب می‌شود و شامل هزینه‌های زیر است:

• تجهیزات تخصصی: حدود ۱۰ هزار دلار
• استفاده از اکسیژن: بین ۲ تا ۴ هزار
• مجوز صعود:  بین ۹ تا ۱۱ هزار دلار
• تور: بین ۲۵ تا ۳۰ هزار دلار

به طور کلی در نظر داشته باشید که هزینه صعود به اورست بسته به سبک سفر شما، بین ۴۰ هزار تا بیشتر از ۲۰۰ هزار دلار می‌شود.

مقایسه آمادگی جسمانی مورد نیاز برای صعود به دو قله

بزرگترین چالش در صعود به کوه های دماوند و اورست مسئله کمبود اکسیژن در ارتفاعات است که در صورت آماده‌نبودن جسم و ذهن کوهنوردان می‌تواند برای آنها دردسرهای بزرگی ایجاد کند. در صعود به دماوند، هم‌هوایی و سازگاری با اکسیژن نصف سطح دریا اهمیت زیادی دارد. ۳ تا ۴ ماه قبل از صعود به دماوند توصیه می‌کنیم ماهانه دو بار به ارتفاعات ۳ تا ۴ هزار متری بروید و تمرینات هوازی و بدنسازی مخصوص پا و مرکز بدن را انجام دهید. تغذیه مناسب و هیدراتاسیون کامل نیز برای صعود به این قله ضروری است. صعود به اورست نیازمند آمادگی جسمانی و ذهنی طولانی‌مدت است. این مسیر بیشتر از ۶۰ روز طول می‌کشد و آمادگی برای صعود به آن شامل هم‌هوایی، تمرینات استقامتی، تجربه قبلی بودن در ارتفاع و آمادگی روانی می‌شود. 

تجهیزات مورد نیاز صعود به قله‌های دماوند و اورست

اگرچه توان بدنی در صعود اهمیت دارد، اما بدون تجهیزات مناسب موفقیتی حاصل نمی‌شود. برای مثال کوهنوردان سوئیسی در سال ۱۹۵۲ به‌دلیل انتخاب نادرست تجهیزات از صعود به اورست بازماندند، در حالی‌که یک سال بعد گروه بریتانیایی با آمادگی و تجهیزات بهتر موفق به فتح قله شدند.

برای صعود به دماوند در فصل تابستان باید وسایل و تجهیزات زیر را همراه داشته باشید:

• پوشاک سه‌فصل شامل کفش ضدآب، کاپشن گورتکس یا بادگیر، کاپشن پلار، بلوز و شلوار لایه بیس
• کوله‌پشتی، کیسه‌خواب تابستانی، زیرانداز، باتوم، چراغ پیشانی و کرم ضدآفتاب
• عینک کوهنوردی، کلاه گرم و آفتابی و دستکش سبک

اگر قصد صعود زمستانه به دماوند را دارید، همراه داشتن وسایل زیر ضروری است:

• کفش‌های سنگین دوپوش، کاپشن و شلوار گورتکس، کاپشن پر و شلوار پلار
• دستکش‌های لایه‌دار یا پر، کلاه ضد کولاک، ماسک صورت و عینک طوفان
• چادر چهارفصل، کیسه‌خواب مخصوص سرما (تا دمای منفی ۱۵ درجه) و زیرانداز ضخیم
• کلنگ یخ، کرامپون، سرشعله، ظروف پخت، فلاسک فلزی و خوراک پرکالری

برای صعود به قله اورست مهم است وسایل زیر را همراه داشته باشید:

• پوشاک: کاپشن پرسنگین، لباس‌های گورتکس، کفش مناسب برای ارتفاع زیاد و دستکش چندلایه 
• تجهیزات فنی: طناب، کرامپون، تبر یخ، کیسه‌خواب، ماسک و کپسول اکسیژن 
• لوازم عمومی: خوراک پرانرژی، قرص تصفیه آب، کیت کمک‌های اولیه و پاوربانک 

ارزش‌های فرهنگی نمادین دماوند و اورست

قله دماوند تنها یک کوه بلند نیست، بلکه نمادی از مقاومت و روحیه‌ ایرانیان است. شاعران بزرگی مانند فردوسی و ملک‌الشعرای بهار در اشعارشان به دماوند اشاره کرده‌اند. صعود به دماوند برای کوهنوردان سفری درونی است و این قله بخشی از هویت جمعی ایران محسوب می‌شود. قله اورست برای بومیان تبت و نپال، کوهی مقدس به نام پومولانگما، «الهه مادر جهان» است. اورست نمادی جهانی از اراده انسان، هویت ملی نپال و احترام به تعادل میان انسان و طبیعت به حساب می‌آید.

صحبت پایانی

در این مقاله به مقایسه کوه دماوند و اورست از نظر ویژگی‌های مختلف، چالش‌ها، تجهیزات، هزینه و… پرداختیم. با بررسی اورست و دماوند به این نتیجه می‌رسیم که این قله‌ها، نماد قدرتمند طبیعت و فرهنگ ملت‌ها هستند. مقایسه دماوند و اورست بیانگر تفاوت‌های آشکار در ویژگی‌های فیزیکی، چالش‌ها و آمادگی مورد نیاز برای صعود است. دماوند با جایگاه فرهنگی و تاریخی خود در ایران، تجربه‌ای خاص از کوهنوردی را ارائه می‌دهد و اورست به عنوان بلندترین قله جهان، آزمونی سخت و چالش‌برانگیز برای کوهنوردان حرفه‌ای است. شناخت تفاوت‌های این دو قله به علاقه‌مندان کمک می‌کند با احترام و آمادگی کامل، مسیر صعود را آغاز و طی کنند.

سوالات متداول