آرامگاه کمال الملک نیشابور ، نقاش معاصر ایران

محمد غفاری ملقب به کمال الملک در سال ۱۲۲۴ در یکی از خانواده های هنرمند و سرشناس در کاشان چشم به جهان گشود. او یکی از مشهورترین و پر نفوذترین شخصیت های تاریخ هنر معاصر ایران به شمار می آید.

محمد پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی، دل از دیار کند و به همراه برادر بزرگترش به تهران آمد و در دارالفنون در رشته نقاشی ادامه تحصیل داد .

مقاله مرتبط : “حکیم عمر خیام نیشابوری”

مقاله مرتبط : “در سفر به نیشابور از کجاها دیدن کنیم؟”

او از همان زمان ورودش به مدرسه، قصد داشت هنرش را سر زبان ها بیندازد و روزی قرعه فال به نام مدیر مدرسه افتاد. محمد، صورت مدیر را با قلم سیاه ساخت و آن وقت بود که همه حتی مدیر، او را ملقب به میرزا محمد کردند و همین تابلوی سه بعدی، توجه ناصر الدین شاه را به خود جلب کرد و بی درنگ دستور داد اتاقی از شمس العماره در اختیار او قرار دهند تا محمد بتواند با خیال راحت به ادامه هنرش مشعول شود. در مدت حضور وی در دربار، او ۱۷۰۰ تابلو کشید که معروف ترین آن ها، تالار آینه می باشد که به عنوان اولین تابلوی امضا شده توسط کمال الملک شناخته می شود.

در سال ۱۲۷۶ و پس از کشته شدن ناصر الدین شاه، کمال الملک برای مطالعه به اروپا رفت. او مدتی بیش از سه سال را در فلورانس، رم و پاریس سپری کرد و در موزه ها به رونگاری از آثار استادانی چون رامبراند و تیسین پرداخت و در پاریس با فانتن لاتور آشنا شد. سفر اروپا تأثیری مثبت در اسلوب کار و حتی طرز دید او گذاشت. کمال الملک در بازگشت به ایران، مدرسه صنایع مستظرفه را تاسیس نمود و مدیریت آن را برعهده گرفت.

او در سال ۱۳۰۷ به حسین آباد نیشابور رفت و دوازده سال آخر عمر خود را در این روستا در انزوا گذراند و در روز یکشنبه ۲۷ مرداد ماه ۱۳۱۹ هجری شمسی دار فانی را وداع گفت. آرامگاه کمال الملک در جوار آرامگاه عطار نیشابوری و در میان باغی در حومه شهر نیشابور قرار دارد و در سمت غرب آرامگاه خیام و به فاصله دو کیلومتری از آن واقع است. طراح این بنای یادبود هوشنگ سیحون می باشد.

بنای آرامگاه کمال‌الملک که در ضلع شمالی مقبره فریدالدین عطار نیشابوری قرار گرفته، دارای مساحت زیربنای ۲۸ متر مربع و شش ایوانچه مقعر است که داخل فرورفتگی ایوانچه ها، با کاشی معرق نفیس، به رنگ های لاجوردی و سفید، زینت یافته است. این بنا، تلفیقی است موزون از معماری سنتی و مدرن که به گونه ای نمادین، طاق تویزه و ایوان را در ذهن تداعی می نماید. مصالح به کار رفته در بنای آرامگاه، بتون، سنگ، کاشی و … می‌باشد.

تزیینات استفاده شده برای آرامگاه کمال الملک، کاشی معرق است که نقش های به کار رفته در آنها بسیار هنرمندانه، بر روی سطوح منحنی نما استفاده شده است و به سمت خط تقارن قوس‌ها، این نقوش کوچک و کوچکتر می‌شوند. به گفته طراح، کاشی معرق، معماری کاشان یعنی محل زادگاه کمال الملک را یادآور می شود. نمای بنا و تزیینات و همچنین رنگ کاشی‌‍‌ها، هماهنگی فراوانی با آرامگاه عطار، که در کنار آن است، داشته به گونه ای که شاید بازدیدکننده، در اولین نگاه، اینگونه برداشت می کند که این بناها بخشی از هم می باشند.

سنگ قبر کمال الملک همچون سایر سنگ‌ های مزاری که سیحون در آرامگاه ظهیرالدوله تهران طراحی کرده است، یکپارچه از سنگ گرانیت و با بافت خشن می باشد. این سنگ قبر به ابعاد ۴۶/۳ در یک متر نصب شده است. ارتفاع سنگ قبر، ۴۰ سانتی‌متر است که در قسمت بالای سنگ که مرتفع و زاویه دار تراشیده شده‌ است، نقش برجسته‌ای از کمال الملک توسط شاگرد ایشان مرحوم استاد ابوالحسن صدیقی سنگ‌ کاری گردیده‌ است. آرامگاه کمال‌الملک در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۸۷۴۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع : وبلاگ اقامت ۲۴