مسجد جامع تبریز کجاست؟ بخش های مختلف و اطلاعات کامل بازدید

تبریز یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی می باشد که بزرگترین شهر در منطقه شمال غرب ایران به حساب می آید. این شهر خوش آب و هوا دارای زیبایی های بسیاری است. یکی از جاهای دیدنی تبریز، مسجد جامع تبریز است که یک بنای تاریخی بوده و قدمت آن به دوره سلجوقیان باز می گردد. همراه ما باشید تا به معرفی کاملی از این بنای تاریخی بپردازیم.

معرفی مسجد جامع تبریز

تبریز یکی از شهرهایی است که علاوه بر جاذبه های تاریخی دارای اماکن دیدنی مدرن نیز هست و همین امر باعث افزایش جذابیت این شهر می شود. مسجد جامع تبریز یک بنای تاریخی است که قدمت آن به دوران سلجوقیان تا دوران قاجار برمی گردد. در کتاب های تاریخی از این مسجد به عنوان جامع کبیری نیز یاد شده است. از لحاظ موقعیت مکانی به گونه ای قرار گرفته که اطراف آن را بازار تبریز احاطه کرده است.

همانطور که گفتیم این مسجد در دوران سلجوقیان ساخته شده یعنی ایامی که از تجمل گرایی در ساخت مساجد دوری می کردند. مسجد جامع در طول تاریخ وقایع زیادی به خود دیده و بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این مسجد در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ثبت ۱۷۱ به عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

تاریخچه مسجد جامع تبریز

مسجد جامع تبریز به نام های دیگری همچون مسجد جامع کبیری و مسجد جمعه در بین مردم شناخته می شود. درباره قدمت و تاریخ دقیق ساخت این بنا اختلاف نظرهایی وجود دارد. اما از روی شواهد و مدارک موجود می توان تاریخ حدودی آن را دریافت کرد. به عنوان مثال از کتیبه ای که از زمان پادشاهی سارگون دوم برجای مانده است، از تبریز به عنوان شهری بزرگ که دارای باروی تو در تو است، یاد شده که نشان از قدمت طولانی این بنا دارد. 

همچنین در کتب تاریخی دیگری همچون مرزبان نامه، اولاد الاطهار و وقف نامه حاج طالب خان تبریزی از این مسجد یاد شده است. بر اساس اسناد موجود و با توجه به سبک معماری مسجد جامع می توان دریافت که ساخت این بنای ارزشمند به قرن پنجم و ششم هجری در دوران سلطنت ایلخانان و سلجوقیان برمی گردد. چرا که در دوران سلجوقیان از تجمل گرایی در ساخت مساجد دوری می کردند و مسجد جامع نیز دارای ستون های سنگی ساده و بدون زرق و برق می باشد.

به دلیل زلزله ای که در سال ۱۱۹۳ در تبریز رخ داد، بیشتر بنای اولیه مسجد جامع تبریز تخریب شد و سپس در دوران قاجار، فردی به نام حسینقلی خان دنبلی که حاکم وقت بود، بنای مسجد را مورد بازسازی و مرمت قرار داد. بنابراین بنای کنونی به همان حالت بازسازی شده در دوران قاجار باقی مانده است. 

امروزه به دلیل فقدان مدارک و ساختمان اولیه مسجد نمی توان به طور دقیق نام بانی بنای اولیه مسجد را تعیین کرد. اما در کتاب مرزبان نامه از مسجدی که توسط عبدالله بن عامری در تبریز ساخته شده و مربوط به صدر اسلام است، سخن گفته شده است. همچنین در کتاب اولاد الاطهار، سید محمدرضا طباطبایی تبریزی، عبدالله بن عامری را بدون هیچ مدرکی بانی مسجد جامع دانسته است. 

با توجه به شواهد گفته شده می توان تاریخ ساخت این بنا را حدس زد و متوجه شد که در دوران قاجار این مسجد بازسازی شده است. البته در زمان کنونی نیز بازسازی هایی بر روی این بنا انجام شده که می توان گفت فردی به نام حاج باقر کلکته بانی بخش زیادی از بازسازی و مرمت مسجد بوده که یک کتابخانه و تالار نیز به این بنا اضافه کرده است. 

معماری مسجد جامع تبریز

بر اساس متون تاریخی به جا مانده به نظر می آید در ابتدا این مسجد، نمازخانه ای به نام جامع تبریزی بوده است که در طول زمان تغییراتی داشته و بر وسعت آن افزوده شده است. با توجه به نظر کارشناسان بنای این مسجد مطابق با سبک معماری دوره سلجوقیان می باشد که در ابتدا دارای یک ایوان بوده و سپس به مرور زمان به مسجد دو ایوانه ای تبدیل شده است.

آنچه که امروزه از مسجد به جا مانده شامل یک حیات مستطیل شکل، نمازخانه و دو درب ورودی می شود. ورودی شمالی به صحن و ورودی جنوبی به کوچه کنار مسجد راه دارد. اگر از درب جنوبی وارد شوید، می توانید سالنی به نام آلچاق مسجد که به مسجد زمستانی معروف است را ببینید.

یک محراب ساده از جنس مرمر نیز در این مسجد وجود دارد که به نظر می رسد ساخت آن به دوران صفویه برمی گردد و چنین نمونه ای را می توان در مساجد دیگری همچون مسجد شیخ لطف الله و مسجد جامع اصفهان نیز مشاهده کرد. 

در ساخت بنای این مسجد از آجر و گچ استفاده شده و به کار بردن ستون ها و پایه های قطور به همراه طاق های بلند نشان از قدمت این بنا دارد. ستون های سنگی که در شبستان مسجد جامع تبریز وجود دارند در محل اتصال خود به زمین دارای مکعب سنگی هستند. به گونه ای این ستون ها ساخته شده اند که در زمان زلزله از فرو ریختن سقف مسجد جلوگیری کردند. در ضمن بخش های جنوبی مسجد در زمان قاجار به این بنا اضافه شده اند. این مسجد در عین سادگی توانسته با کاشی کاری و حجاری های زیبا، برای بیننده جذابیت ایجاد کند و یکی از بناهای تاریخی ارزشمند به حساب بیاید. 

ساختمان اصلی مسجد دارای طولی برابر با ۶۲ متر است که داخل بنا، یک بخش میانی با طاق بسیار بزرگ وجود دارد که عرض آن به ۱۵ متر می رسد. مسجد به دو بخش تقسیم می شود که بخش شمالی آن ۲۸ متر طول با عرض کم و بخش جنوبی آن ۳۲ متر طول دارد.

اگر شما نیز علاقه مند به دیدن رسم الخط کوفی هستید، دیدن آن در این مسجد برای شما امکان پذیر است. چرا که در بالای یکی از طاق های مسجد، کتیبه ای قرار گرفته که به خط کوفی روی آن نوشته شده و مربوط به حکومت ایلخانان مغول است.

گچ بری های مسجد جامع

یکی از ویژگی های بارز و جالب این مسجد، گچ بری های آن است. این گچ بری ها که به صورت رنگی کار شده اند به دوره ایلخانان و سلجوقیان باز می گردد. البته این گچ بری ها به دلیل وقوع زلزله و بخشی از مرمت های انجام شده در طول تاریخ، تا حدودی از دید پنهان شده بودند که امروزه به دلیل بازسازی مجدد این بنا، دوباره قابل دیدن هستند.

سنگ نوشته های مسجد

در مسجد جامع نیز مانند بسیاری از مساجد تاریخی دیگر، تعدادی کتیبه و سنگ نوشته وجود دارد. برخی از این سنگ نوشته ها بر طاق مرکزی و بالای درب ورودی شمالی قرار گرفته اند. بر روی یکی از کتیبه ها که از سنگ مرمر ساخته شده است، داستانی مربوط به خواب یکی از شاهان صفوی نوشته شده که در خواب خود، امام زمان (ع) را دیده و امام به او امر کرده بودند که از مردم مالیات نگیرد و با گذشت و مهربانی با آنان برخورد کند.

مسجد جامع تبریز کجاست؟

مسجد جامع تاریخی و ارزشمند تبریز در خیابان شهید مطهری، انتهای بازار بزرگ تبریز واقع شده است. شما می توانید از صبح الی ظهر برای بازدید و به جا آوردن نماز به آن مراجعه کنید.

آدرس مسجد جامع تبریز: خیابان شهید مطهری، انتهای بازار تبریز، ضلع جنوبی صحن مدرسه‌ طالبیه، بین مسجد حجت الاسلام و مسجد میرزا اسماعیل خاله اوغلی

اطلاعات بازدید مسجد جامع تبریز

برای ورود به مسجد نیازی به پرداخت هزینه نمی باشد و کاملا رایگان است. ساعت کاری مسجد جامع تبریز در نیمه اول سال از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب و در نیمه دوم سال از ۸ صبح تا ۵ و نیم بعد از ظهر است. بهترین ساعت بازدید هم ۱۱ صبح تا ۲ بعد از ظهر است. برای این مجموعه تاریخی شماره تماس ثبت نشده است.

بهترین زمان بازدید

شهر تبریز به دلیل موقعیت جغرافیایی که دارد در شش ماه دوم سال سرد می باشد. بنابراین اگر قصد دیدن از جاذبه های تبریز را دارید، پیشنهاد می کنیم در فصل بهار و تابستان به تبریز سفر کنید مخصوصا اگر در شهری با آب و هوای گرم زندگی می کنید و به سرمای زیاد عادت ندارید. پس برای اینکه بتوانید با خیال راحت به گردش بپردازید بهتر است در شش ماه اول سال به تبریز سفر کنید.

دیدنی های نزدیک

تبریز جاذبه های دیدنی زیادی دارد. برخی از این جاذبه ها، بنای تاریخی هستند که به یکی از آن ها در این مقاله اشاره کردیم. جاذبه های اطراف مسجد جامع که می توانید در یک روز از آن ها دیدن کنید، عبارتند از: بازار تبریز، خانه مشروطه تبریز، ارگ علیشاه، باغ گلستان، مسجد کبود، درب استانبول یا استانبول قاپیسی، موزه عصر آهن، موزه کارتون تبریز، موزه قاجار یا خانه امیر نظام گروسی، خانه لاله ای، موزه تاریخ طبیعی تبریز، قلعه درسی، مسجد صاحب الامر، خانه حیدرزاده تبریز، موزه قرآن و کتابت، مسجد امامزاده سید حمزه، کاخ یا عمارت شهرداری تبریز، موزه قاجار، میدان ساعت، برج آتشنشانی تبریز، موزه آذربایجان، موزه سنجش تبریز، موزه سفال یا خانه صرافلار و موزه سنجش.

هتل های نزدیک

هنگام رزرو هتل در شهر تبریز بهتر است به نزدیک بودن آن تا مراکز دیدنی و تفریحی توجه داشته باشید. اینگونه در هزینه و زمان رفت و آمد صرفه جویی کرده اید. هتل هایی که در نزدیکی مسجد جامع تبریز و جاذبه های اطراف آن قرار دارند، عبارت اند از: هتل سهند تبریز، هتل سینا، هتل کاسپین، هتل اهراب، هتل آزادی و هتل استقبال تبریز. برای رزرو هتل های تبریز با بهترین قیمت می توانید به اقامت ۲۴ اعتماد کرده و محل اقامت خود را به ما بسپارید.

سؤالات متداول

[toggle title=”آدرس دقیق مسجد جامع تبریز کجاست؟” state=”close”]مسجد جامع یا جمعه تبریز در خیابان شهید مطهری، انتهای بازار تبریز، صحن مدرسه طالبیه قرار گرفته که از نظر موقعیت مکانی هم بین مسجد حجت الاسلام و مسجد میرزا اسماعیل خاله اوغلی است.[/toggle]

[toggle title=”ساعت بازدید مسجد جامع تبریز چه موقعی است؟” state=”close”]مسجد جمعه تبریز در نیمه اول سال از ۸ تا ۲۰ و در نیمه دوم سال از ۸ تا ۱۷:۳۰ باز است.[/toggle]

[toggle title=”هزینه بازدید از مسجد جامع تبریز چقدر است؟” state=”close”]بازدید رایگان است و نیاز به تهیه بلیط نیست.[/toggle]

[toggle title=”نام های دیگر مسجد جامع تبریز چیست؟” state=”close”]این مسجد به اسامی دیگری مثل مسجد جامع کبیری و مسجد جمعه هم شهرت دارد.[/toggle]