کاخ گلستان تهران را در یک نگاه جامع و کامل بشناسید

کاخ گلستان، نام مجموعه‌ای از بناهای تاریخی است که در میدان ارگ تهران قرار دارد. بناهای این کاخ در زمان های مختلف ساخته و تکمیل شده اند. این مجموعه ، از نظر معماری، جذب گردشگر و ارزش آثار هنری و تاریخی که در آن قرار دارد، یکی از مهم ترین بناهای تاریخی کشور بوده که در تمام طول سال شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی پرشماری است.

کار ساخت این بنا از زمان شاه عباس صفوی آغاز و در زمان کریمخان زند با اضافه شدن دیوان خانه به آن به طور کامل تغییر یافت. آقا محمدخان قاجار پس از پیروزی در برابر لطفعلی خان زند، در این کاخ اقدام به تاجگذاری کرد و پس از او نیز فتحعلی شاه و سپس ناصرالدین شاه نیز در همین مکان جشن تاجگذاری خود را گرفتند و اهمیت این بنا را چند برابر نمودند. در تیرماه ۱۳۹۲ شمسی، سازمان یونسکو این کاخ را در فهرست میراث جهانی این سازمان به ثبت رساند.

بیشتر بخوانید : “جاهای دیدنی تهران“

معماری کاخ گلستان

ناصرالدین شاه قاجار به دلیل سفرهای متعددی که به کشورهای اروپایی داشت تحت تأثیر معماری این کشورها قرار گرفت و تغییرات زیادی را در کاخ اعمال کرد. این بنا از نظر تاریخی شاهد وقایع بسیار مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاج‌گذاری پهلوی اول و دوم بوده است. کاخ گلستان در زمان پهلوی، برای اقامت روسای جمهور و نیز مهمانان ویژه خارجی مورد استفاده قرار می گرفت. این کاخ را با وجود کاخ های متعدد در آن می‌توان به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم کرد که البته اکنون فقط بخش بیرونی آن باقی مانده است. رضا‌ شاه پهلوی به واسطه تنفری که از پادشاهان قاجار داشت، قسمت اندرونی این بنا را خراب نمود و به جای آن وزارت دارایی را احداث کرد.

مجموعه‌ فرهنگی و تاریخی گلستان به‌غیر از بخش‌هایی که ذکر شد، از بخش‌های مختلفی نظیر کتاب‌خانه نسخ خطی، مرکز اسناد تصویری، مرکز اسناد خطی، دفتر فنی، امور بین‌الملل، کتابخانه چاپی، امور فرهنگی، امور معرفی، واحد کودک و نوجوان، واحد دفتر حقوقی تشکیل می‌شود.

ایوان تخت مرمر با ۶۵ قطعه مرمر در اندازه‌های مختلف ، یکی از مکان های دیدنی کاخ گلستان محسوب می‌شود. تخت مرمر از بناهای مربوط به آغاز سلطنت آقا محمدخان قاجار بوده و مراسم تاجگذاری او نیز در این مکان برگزار شده است. در زمان ناصرالدین شاه ، از این تالار برای نگهداری هدایای خارجی استفاده می‌شد. تزیینات گچبری و نقاشی تالار بسیار جذاب و شبیه به بناهای دوره زندیه بوده و سرپرستی حجاری آن را استاد محمد ابراهیم اصفهانی برعهده داشته است.

بیشتر بخوانید : “گشتی در باغ موزه های تهران“

بناهای موجود در کاخ گلستان

کاخ گلستان از بخش های مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از: تالار سلام، تالار آیینه، ایوان تخت مرمر، خلوت کریمخانی، چادرخانه، تالار سفره خانه، تالار برلیان، عمارت بادگیر، تالار الماس، عمارت خوابگاه، کاخ شمس‌العماره و کاخ ابیض.

کاخ شمس العماره

کاخ شمس العماره شاخص ترین بنای کاخ گلستان و ممتازترین ساختمان ضلع شرقی این مجموعه است. این بنا پس از نخستین سفر ناصرالدین شاه قاجار به اروپا و تحت تأثیر قرار گرفتن وی از ساختمان های بلند فرنگی، با معماری ایرانی و اسلوب فرنگی در پنج طبقه ساخته شده و نام دیگر آن نیز عمارت خورشید است. ساخت این بنا سال ۱۲۸۲ هجری قمری به دستور ناصرالدین شاه قاجار آغاز شده و معمار آن نیز استاد علی محمد کاشی بوده است.

عمارت بادگیر

عمارت بادگیر هم یکی دیگر از دیدنی های کاخ گلستان می باشد که در ضلع جنوبی این مجموعه و در زمان فتحعلی شاه احداث گردید. تالار این عمارت دارای نقاشی و آیینه‌کاری‌های جذابی بوده و دلیل نامگذاری این عمارت به بادگیر، وجود چهار بادگیر بلندی است که با کاشی‌های آبی، سیاه، زرد، معرق و قبه‌های زرین تزیین شده اند.

بیشتر بخوانید : “زیباترین بادگیر ایران در خانه آقازاده ابرکوه یزد“

تالار سلام

ناصرالدین شاه قاجار بعد از سفر به کشورهای اروپایی و بازدید از موزه‌های آن‌جا تصمیم گرفت موزه‌ای در کاخ خود داشته باشد؛ از این رو دستور داد ساختمان‌های ضلع غربی کاخ گلستان تخریب و تالار سلام یا تالار موزه ساخته شود. به این ترتیب اولین موزه ایران در سال ۱۲۹۳ هجری قمری تشکیل شد. به دلیل اینکه در این بخش از کاخ مراسم سلام برگزار می‌شد به نام تالار سلام نیز شناخته می‌گردد. همچنین در مقاطعی جشن و مراسم تاجگذاری را در این تالار انجام می‌دادند و به آن تالار تاجگذاری نیز گفته می‌شود.

این تالار دارای دو بخش برای نمایش آثار به نام‌های موزه نگارخانه و موزه مخصوص دارد. در موزه نگارخانه تابلوهای نقاشی دوران قاجار از هنرمندانی همچون میرزا بابا نقاش باشی شیرازی، اسماعیل جلایر، ابوالحسن ثانی علی اکبر خان مزین الدوله، محمود خان صبا، کمال الملک، مصورالملک و آقا میرزا موسی قرار دارند. در موزه مخصوص نیز اشیای نفیس و گرانبهای به جای مانده از دوران قاجار مانند وسایل و هدایای با ارزش متعلق به شاهان در معرض نمایش قرار گرفته‌اند.

تکیه دولت

یکی دیگر از بخش‌های کاخ گلستان تکیه دولت است که در سال ۱۲۸۴ هجری قمری به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. کار ساخت این تکیه که در جنوب شرقی کاخ گلستان قرار دارد ۵ سال به طول انجامید و هزینه‌ای بالغ بر ۳۰۰ هزار تومان برای آن صرف شد.

این تکیه از نظر معماری با تمام تکیه‌های آن دوران تهران تفاوت داشت و برگرفته از آمفی تئاترها و سالن‌های تماشای غربی بود. همچنین بعضی از محققان معماری این تکیه را تقلیدی از معماری کاروانسراها و تکایا و میدان‌های ایران درنظر می‌گیرند. در نمای بیرونی تکیه دولت از منشوری هشت ضلعی که در داخل به صورت یک استوانه است، استفاده شده و این تکیه دارای ۳ ورودی است.

پس از انقلاب مشروطه تکیه دولت ارزش و رونق خود را از دست داد و به عنوان بزرگترین نمایش خانه ایران متروکه ماند. سپس در سال ۱۳۲۵ برای احداث بانک ملی ساختمان تکیه دولت را تخریب نمودند.

مسیر دسترسی به کاخ گلستان

کاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ قرار دارد. استفاده از مترو، بهترین راه دسترسی به کاخ گلستان است که برای این منظور باید در ایستگاه پانزده خرداد در خط یک مترو پیاده شوید و در ادامه به‌سمت شرق حرکت کنید تا حدودا پس از پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان پانزده خرداد (میدان ارگ سابق) برسید و از طریق خیابان داور به ضلع شمالی این میدان بروید که ورودی کاخ گلستان در آنجا قرار دارد.

هزینه بازدید کاخ گلستان

برای اطلاع دقیق از هزینه ورودی کاخ گلستان و قوانین و تخفیف های این مجموعه می توانید به سایت کاخ گلستان مراجعه نمایید.
همچنین بازنشستگان کشوری و لشگری و دارندگان کارت منزلت به همراه یک نفر، افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، آزادگان،‌ جانبازان و خانواده‌های محترم شهدا و بسیجیان با ارائه کارت شناسایی معتبر، می‌توانند از این موزه به غیر از ایام نوروز و پنجشنبه و جمعه هر هفته به صورت نیم بها دیدن کنند.

در صورتی که تمایل دارید به شهر تهران سفر کنید و می خواهید برنامه ریزی از مکان های دیدنی این شهر در مدت زمان اقامت خود داشته باشید، به شما توصیه می کنیم که از این مکان تاریخی نیز بازدید به عمل آورید. همواره می‌توانید برای رزرو هتل تهران از اقامت ۲۴ اقدام نمایید.

جاهای دیدنی متعددی در اطراف کاخ گلستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به بازار تهران، قهوه‌خانه حاج علی درویش، سبزه میدان، خیابان ناصرخسرو، سرای روشن، کوچه مروی و دارالفنون اشاره کرد.