موزه مردم شناسی ویرانی شاندیز مشهد؛ اولین موزه مشاغل سنتی ‏خراسان رضوی

موزه مردم شناسی ویرانی مشهد که به رباط ویرانی هم شهرت دارد از سال ۱۳۷۷ به بعد در لیست آثار ملی ایران ‏قرار گرفته که آن را مستقیما تحت حفاظت و نظارت دولت قرار می دهد. در سال ۱۳۸۵ این رباط یا کاروانسرا به ‏موزه تبدیل می شود و فعالیت آن دوباره شروع می گردد. بد نیست بدانید که رباط یا کاروانسرا همان مهمانخانه ‏های بین راهی بوده اند که برای استراحت مسافران و استراحت حیوانات استفاده می شدند. در ادامه بیشتر با این ‏رباط یا کاروانسرای تاریخی ایران که از جاهای دیدنی مشهد به حساب می آید آشنا خواهید شد.‏

تاریخچه (رباط) موزه مردم شناسی ویرانی مشهد

این مجموعه که در حال حاضر به شکل موزه به فعالیت خود ادامه می دهد در ابتدا یک کاروانسرای بین راهی یا ‏رباط بوده است. دلیل اینکه به آن کاروانسرا یا رباط ویرانی می گویند، قرارگیری در روستایی با همین نام است. ‏طبق عقیده مورخین و شواهد به دست آمده، تاریخ پیدایش این کاروانسرا بیش از چند صد سال است. بنابراین ‏باید پیدایش و ساخت رباط ویرانی مشهد را به اواخر دوره تیموری یا اوایل دوره صفوی نسبت داد.‏

بررسی معماری رباط ویرانی مشهد

موزه مردم شناسی رباط ویرانی که در گذشته در نقش رباط یا کاروانسرا بود در دوره صفویان به اوج خود رسیدند ‏هر چند برای اولین بار کاروانسراهای بین راهی، با فاصله حداقل یک روزه از شهرها و مناطق اطراف در دوره ‏هخامنشی ساخته شدند.‏
موزه مردم شناسی ویرانی مشهد در واقع موزه رباط ویرانی در منطقه ییلاقی شاندیز مشهد و بین مسیر نیشابور به ‏توس قرار گرفته است. معماری رباط ویرانی شاندیز به شکل پوشیده ولی بدون حیاط است. سرپوشیده بودن این ‏کاروانسرا مکانی را برای نگهداری وسایل و مواد خوراکی فراهم می ساخت. تعداد اتاق ها یا غرفه ها به ۹ عدد می ‏رسد که امروزه هر کدام تبدیل به یک موزه شده اند.‏
ورودی افراد به درون بنا از سمت جنوب غربی است. با ورود از این بخش وارد یک دالان طولانی و مرکزی ‏خواهید شد که در بخش ورودی دو غرفه تابستانی به چشم می خورند. ۹ اتاقی که در رباط ویرانی مشهد قرار ‏گرفته دارای معماری ساخت منحصربفردی بوده اند. سقف تمامی این اتاق ها به شکل جناغی بوده است. ۸ اتاق ‏به شکل قرینه روبروی هم بوده اند و یک اتاق در انتهای بنا قرار گرفته است. هر کدام از این غرفه ها دارای ‏طاقچه و نورگیر و همچنین مال بند برای بستن حیوانات هستند.‏
موزه مردم شناسی ویرانی مشهد که قبلا به شکل رباط یا کاروانسرا فعالیت داشته از آجر، سنگ، ملات ماسه و ‏گچ ساخته اند. سطح بیرونی نما ترکیبی از قلوه سنگ های مختلف به شکل لایه ای است تا از سطح داخلی بنا به ‏شکلی مؤثر محافظت کنند.‏

ویژگی های بازدید از موزه رباط ویرانی مشهد

موزه مردم شناسی ویرانی یکی از مهمترین نمونه های تاریخی و دیدنی های مشهد به حساب می آید. با بررسی و ‏نگاهی به این موزه می توانیم متوجه شویم که مشاغل سنتی چه جایگاه و اهمیت بالایی داشته اند. در این موزه ‏مشاغل مختلف مثل فیروزه تراشی، هرکاره تراشی، جاروبافی، عطاری، حلاجی، زین سازی، گاری سازی، نعل ‏بندی، دلو دوزی، آهنگری، سنگ تراشی، مسگری، لحاف دوزی، حصیربافی و پوستین دوزی به شکل مجسمه ‏های مومی نشان داده شده اند.‏
به جز مشاغل و حرفه هایی که در رباط ها یا کاروانسراهای بین راهی رواج داشته، در قرن ۱۳ حدود ۳۰۰ شغل و ‏حرفه مختلف مثل شعربافی، خبازی، زارع، بقالی و غیره هم فعال بوده اند. امروزه بسیاری از این مشاغل یا منسوخ ‏شده اند یا اینکه در قالب شغلی جدید و نوین ادامه داده اند. بازنمایی این مشاغل در موزه مردم شناسی ویرانی ‏برای اولین بار رخ داد. به همین دلیل اولین موزه تخصصی مشاغل سنتی در مشهد به حساب می آید. شما عزیزان ‏برای بازدید از این شغل و حرفه های سنتی در موزه رباط ویرانی مشهد باید به هر کدام از غرفه های آن سر ‏بزنید.‏
در حال حاضر در روستای ویرانی کارگاه های مبلمان سازی و فروشگاه های لوازم چوبی و مبل فعالیت دارند و ‏این روستا را به این مشاغل می شناسند. بنابراین می توانید هم از مشاغل سنتی قدیمی و هم جدید به طور ‏همزمان بازدید کنید.‏

آدرس و اطلاعات بازدید از موزه مردم شناسی ویرانی مشهد

موزه مردم شناسی ویرانی شاندیز مشهد با اینکه از لحاظ تاریخی و مستندات اهمیت و جایگاه بسیار بالایی دارد ‏اما هزینه بازدید از آن بسیار کم و به ازای هر نفر ۵ هزار تومان است. شما عزیزان می توانید همه روزه از ساعت ۸ ‏صبح تا ۵ بعد از ظهر به بازدید بپردازید. مدت زمان مورد نیاز برای بازدید تمامی بخش ها حدود ۱ ساعت است.‏
شماره تماس: ۰۵۱۳۴۳۷۳۸۴۳
آدرس: جاده مشهد به شاندیز، ۶ کیلومتری دو راهی طرقبه – شاندیز، ویرانی ۱۹‏

جاهای دیدنی نزدیک

در بازدید از روستای ویرانی علاوه بر اینکه امکان بازدید از موزه مردم شناسی ویرانی وجود دارد می توانید از سایر ‏جاذبه های این بخش هم دیدن کنید. از سایر بناهای تاریخی که در کنار این موزه قرار دارند می توان به مسجد ‏جامع روستا اشاره کرد. مسجد جامع روستای ایرانی ساخته شده از سقف های چوبی است که هیچ گونه ستونی ‏ندارد. بد نیست بدانید که این مسجد جامع ۵۰۰ متری در سال ۱۳۴۵ ساخته شده و شاهکار معماری است.‏
آرامگاهی معروف به مزار، سه قنات باستانی، غار تاریخی و همچنین ویرانه های دیواره یک قلعه از دیگر جاهای ‏دیدنی اطراف موزه مردم شناسی ویرانی است. همچنین به جاذبه هایی مثل سرزمین آبی موج های خروشان، ‏پارک وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، کوهستان پارک شادی و غیره دارد.‏

هتل های نزدیک

موزه مردم شناسی ویرانی دسترسی خوبی به سایر جاذبه های اطراف خود دارد که برخی از آنها بسیار مهم و ‏معروف هستند. دسترسی مناسب به این جاذبه ها تنها با رزرو هتل های مشهد که نزدیک باشند ساده خواهد شد. ‏بنابراین اگر تمایل دارید به این جاذبه ها دسترسی راحتتری داشته باشید به شما توصیه می کنیم هتل ثامن، ‏پارس، میثاق و آبان را رزرو نمایید.‏