روز جهانی زنان؛ تأثیر زنان در بناهای ماندگار ایران و جهان
کتاب تاریخ جهان را که ورق می‌زنید، محال است ردپایی تاثیرگذار از زنان را نبینید. ما روز جهانی زنان (IWD)، ۸ مارس را بهانه‌ای دانستیم تا در این مطلب از مکان‌های دیدنی برایتان بگوییم که زنان نقش مهمی در حفظ و ساخت آن‌ها داشته‌اند؛ مکان‌هایی ارزشمند که در خشت‌خشت آن‌ها می‌توان تاثیر زنان را دید و از قدرت آن‌ها شگفت‌زده شد.
فهرست این مطلب
مسجد گوهرشاد مشهد
اگر به زیارت امام‌رضا (ع) مشرف شده باشید، احتمالا مسجد گوهرشاد به چشمتان خورده است. این مسجد به دستور «گوهرشاد بیگم» همسر شاهرخ (یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان تیموری) ساخته شد که زنی ثروتمند، خیر و نیکواندیش بود و از بزرگان سیاست‌مدار دوران خود به حساب می‌آمد. طراحی این مسجد با ظرافت و هنرمندی خاصی شکل گرفت و به یکی از شاهکارهای معماری دوران تیموریان تبدیل شد.
مسجد بدون مناره امیرچخماق
صدها سال پیش بانویی اندیشمند و نیکوکار به نام «ستی فاطمه خاتون» که همسر یکی از سرداران تیموری بود، سنگ بنای مسجدی را گذاشت که در مجموعه امیرچخماق واقع شده است. این مسجد معماری خاصی دارد و آن را به نام مسجد جامع نو می‌شناسند. زیبایی خاص مسجد امیرچخماق به این ویژگی است که مناره ندارد و درباره آن روایت‌های جالبی وجود دارد. عده‌ای می‌گویند در قدیم، مساجد اهل سنت یک مناره و مساجد شیعیان دو مناره داشته است، به همین خاطر ستی فاطمه خاتون این مسجد را برای اتحاد هر چه بیشتر مسلمانان، بدون مناره می‌سازد. جالب است بدانید که فاطمه خاتون خواهر «بی‌بی گوهرشاد خانم» بودند که در قسمت قبل از خیرخواهی و نیکوکاری ایشان یاد کردیم. مسجد بدون مناره تنها اثر ماندگار فاطمه خاتون نبود و این بانو بانی ساخت مکان‌های بسیاری هم‌چون مجموعه امیرچخماق، آب‌انبارهای پنج بادگیر و امیرچخماق، قنات، چاه آب سرد، کاروان‌سرا، خانقاه، بازار، حمام عمومی و… بوده است.
مسجد خانم زنجان
«جمیله خانم» دختر یکی از هنرمندان دوران حکومت فتحعلی‌شاه بود که در اواخر دوران قاجار سفارش ساخت مسجدی را در زنجان داد. این مسجد به احترام این بانو، به نام «خانم» شناخته شد تا همگان بدانند که بانی ساخت این بنای ارزشمند یک زن بوده است. مسجد خانم با مناره‌ها و تزئینات آجری خاصش خودنمایی می‌کند و رنگ‌ولعابش یادآور معماری دوران قاجار است.
مدرسه مریم بیگم اصفهان
یکی از شاهزادگان صفوی به نام «مریم بیگم» دستور ساخت مدرسه‌‌ای را در اصفهان داد که امروزه به عنوان حوزه علمیه آیت‌الله علوی شناخته می‌شود. بنای این مدرسه به شکل هشت ضلعی است و دو در ورودی دارد. در مدرسه مریم بیگم کتاب‌هایی از دوران قدیم به جا مانده و آثار خوشنویسی زیبایی دیده می‌شود.
مدرسه جده کوچک اصفهان
«دلارام خانم» جده بزرگ شاه‌عباس دوم بود که دستور ساخت مدرسه جده کوچک را در میدان نقش جهان اصفهان داد. این مدرسه با حیاطی باصفا، باغچه و حوض سنگی به شکل مستطیلی ساخته شد. مدرسه جده کوچک ایوان‌هایی دیدنی دارد و با آجر و کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده است.
مدرسه نیم‌آورد اصفهان
مدرسه نیم‌آورد یکی از مدارس دینی دوران صفوی است که به سفارش «زینب بیگم» در اصفهان ساخته شد. این مدرسه در محل گود بزرگی به نام نیم‌آورد ساخته شده، به همین دلیل به این نام شناخته می‌شود. مدرسه نیم‌آورد در دو طبقه خود ۷۸ حجره دارد و با کاشی و گچ‌بری، به زیبایی تزیین شده است. این مدرسه در سال ۱۳۷۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
پل طبیعت
حتی اگر از پل طبیعت بازدید نکرده باشید، احتمالا نام آن برای شما آشناست. پل طبیعت نتیجه تلاش و تخصص بانویی به نام «لیلا عراقیان» است. لیلا عراقیان در سال ۱۳۸۷ در مسابقه طراحی پل طبیعت شرکت کرد و طرح او در این مسابقه برنده و انتخاب شد. او مدرک کارشی ارشد از دانشگاه بریتیش کلمبیا را دارد و در بازسازی نمای استادیوم بی‌سی پلیس ونکوور مشارکت داشته است. از حس‌وحال لیلا عراقیان درباره طراحی این بنا بخوانید:
«روزی با همکارم در کوچه‌های تهران قدم می‌زدیم، به کوچه‌ای رسیدیم که پلی از روی یک رودخانه می‌گذشت. مبلی قدیمی هم جلوی یکی از خانه‌ها قرار داشت. مبل را کشیدیم و روی پل گذاشتیم. به این فکر کردم که چرا همیشه باید فقط از روی پل رد شویم؟ چرا فرصتی نیست که بتوانیم روی آن استراحت و فضای جدیدی را تجربه کنیم؟ این مسئله در ذهنم باقی ماند تا زمانی که مسابقه پل طبیعت مطرح شد. اولین چیزی که به نظرم رسید این بود که این پل باید جایی باشد که آدم‌ها بتوانند روی آن استراحت و تفریح کرده، با خیال راحت و بدون عجله روی آن مکث کنند و به منظره‌های اطراف بنگرند. بعد هم نکته‌های دیگری به آن اضافه شد، نظیر اینکه پرپیچ‌وخم باشد تا انتهای مسیر دیده نشود و افراد احساس کشف کردن و آزادی عمل داشته باشند.»
این حس و ایده‌های لیلا عراقیان را می توان در طراحی پل طبیعت حس کرد. این پل که یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی تهران است، پارک طالقانی را به پارک آب و آتش متصل می‌کند و چشم‌اندازی زیبا از تهران را برای شما به نمایش می‌گذارد. پل طبیعت سه طبقه دارد و به امکانات مختلفی مانند کافه و رستوران مجهز است.
موزه هنر سائوپائولو Sao Paulo Museum of Art
«لینا بوباردی» یکی از مشهورترین معماران زن ایتالیایی است که ساختمان موزه هنر سائوپائولو را طراحی کرد. سائوپائولو موزه‌ای معروف در آمریکای لاتین است که به یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های هنری مجهز شده است. در این موزه می‌توانید آثار هنری و نقاشی‌های برزیلی، آفریقایی و آسیایی و… را ببینید و از تماشای آن‌ها لذت ببرید.
قصر هرست Hearst Castle
«جولیا مورگان» تنها معمار زمان خودش در کالیفرنیا بود که بعد از جنگیدن بسیار با اندیشه‌های زن‌ستیزی موفق شد تا در رشته معماری درس بخواند. بعد از مدتی این زن قدرتمند، شرکت معماری مخصوص خودش را تاسیس کرد و طراحی بناهای معروفی هم‌چون «سیتی کلاب»، ساختمان «انجمن تاریخی چینی‌های آمریکا» و «قصر هرست» را انجام داد. در حقیقت مورگان درباره کار خود جمله معروف چرچیل را که «ما ساختمان‌هایمان را شکل می‌دهیم و ساختمان‌هایمان، ما را.» زندگی و تجربه کرده است.
معروف‌ترین کار معماری مورگان، قصر هرست در ساحل کالیفرنیاست که در گذشته قصر مسکونی روزنامه‌نگاری به نام ویلیام راندولف هرست بوده است. این قصر در واقع یک بنای تاریخی است که در آن آثار هنری و انواع عتیقه‌جات نگهداری می‌شود. گفتنی‌ست بازدید از این بنا برای عموم مردم آزاد است.
شما بگویید…
ما در این مطلب سعی کردیم از بناهای تاریخی و دیدنی صحبت کنیم که با ایده و طرح زنان ایران و جهان پی‌ریزی شده است. قطعا این مطلب تمامی این مکان‌ها را پوشش نداده است و مکان‌های بیشتری این ویژگی را دارا هستند. اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید و فکر می‌کنید جای مکان‌های خاصی در این لیست خالی است، حتما در قسمت نظرات برای ما بنویسید.
مقاله فوق العاده‌ای بود، ممنون از شما و دغدغه‌ای که داشتید
ممنون از نگاه پر مهر شما