صنایع ایرانی
راهنمای سفر به ایران

آشنایی با شهرهای جهانی صنایع دستی ایرانی

۱۰ خرداد ۱۴۰۰ ۱5,045

ایران جزو کشورهای برتر دنیا از نظر داشتن جاذبه‌های گردشگری و صنایع دستی زیبا و متنوع می‌باشد. ۱۱ شهر و ۳ روستای ایران به عنوان مجموعا ۱۴ شهر جهانی صنایع دستی ایرانی ثبت شده‌اند که صنایع دستی آن‌ها شهرتی جهانی دارند و گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند به عنوان سوغات آن‌ها را تهیه می‌نمایند. همچنین این صنایع دستی جزو صادرات مهم کشور نیز محسوب می‌شوند و سالانه تعداد زیادی از آن‌ها به کشورهای مختلف صادر می‌گردند. با ما همراه باشید تا بیشتر با این شهرهای جهانی صنایع دستی و آثار و محصولاتشان آشنا شویم.

شهرهای جهانی صنایع دستی ایرانی

ثبت شهرهای دارای صنایع دستی ایران در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی، باعث شهرت بیشتر این صنایع می‌شود و منافع اقتصادی و اجتماعی متعددی برای اهالی بومی دارد و یکی از فاکتورهای رشد گردشگری است. چندین سال است که فعالان و مسئولان مربوط به گردشگری و صنایع دستی کشور، تلاش‌های زیادی برای ثبت شهرهای ایران در این فهرست نمودند که حاصل این تلاش‌ها ثبت شهرهای زیر می‌باشد:

لاجین، شهر جهانی سفال1

لالجین، شهر جهانی سفال

شهر لالجین که دارای پیشینه سفالسازی ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله دارد، از توابع استان همدان می‌باشد که در سال ۱۳۹۵ در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت گردید. خاک این منطقه از جنس رس بسیار مرغوب می‌باشد که برای ساخت سفال با طرح‌هایی الهام گرفته از طبیعت و نقوش هندسی، از آن استفاده می‌گردد و برای ساخت لعاب از موادی همچون قلیا، سنگ سفید، شیشه، سرب پخته، لاجورد و… بهره گرفته می‌شود.

اصفهان، شهر جهانی صنایع دستی

اصفهان، شهر جهانی صنایع دستی

اصفهان، مهد صنایع دستی ایران و یکی از مشهورترین شهرهای جهانی صنایع دستی، به عنوان اولین شهر ایرانی ثبت شده در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی در سال ۱۳۹۵ می‌باشد که بیش از ۱۳۰ نوع صنایع دستی و رشته مختلف آن مانند میناکاری، فیروزه‌کوبی، زری‌بافی، مخمل‌بافی، سماورسازی، قلم‌کاری، سفالگری، منبت‌کاری و… ثبت گردیده است. در این شهر علاوه بر تولید انواع صنایع دستی، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌های متعددی به آموزش ساخت این صنایع دستی و هنرهای مختلف می‌پردازند.

ملایر، شهر جهانی مبل و منبت

این شهر که در استان همدان قرار گرفته است از قدمت زیادی در زمینه تولید مبلمان سنتی و منبت‌کاری برخوردار است که در سال ۱۳۹۸ در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت گردید. بالای ۵۰ درصد تولیدات مبل و منبت کشور در این شهر صورت می‌گیرد و کارگاه‌ها و هنرمندان زیادی در این زمینه فعالیت دارند که آثار آن‌ها به بیشتر به کشورهای آسیای میانه، حاشیه خلیج فارس، ترکیه و عراق صادر می‌شود.

شیراز، شهر جهانی صنایع دستی

شیراز، شهر جهانی صنایع دستی

شهر شیراز که با داشتن جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، ادبی، مذهبی و طبیعی جزو مقاصد برتر گردشگری ایران می‌باشد با داشتن ۸۰ نوع رشته مختلف صنایع دستی در سال ۱۳۹۸ به عنوان یکی دیگر از شهرهای ایران در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت گردید. معرق‌کاری، منبت‌کاری، صنایع‌دستی سفالی و سرامیکی همچون کاشی معرق و کاشی هفت رنگ، هنرهای فلزی از جمله نقره‌کاری و قلم‌زنی، دست‌بافته‌هایی مثل گلیم و گبه، شیشه‌گری سنتی، نمدمالی، گچبری، گیوه‌بافی و نگارگری از مهمترین صنایع دستی این شهر می‌باشند.

تبریز، شهر جهانی فرش

تبریز، شهر جهانی فرش

پیشینه تاریخی شهر تبریز در فرش‌بافی به زمان صفویان برمی‌گردد که با توجه به انتخاب تبریز برای پایتخت صفویان و توجه شاهان این دوره به فرهنگ و هنر، کارگاه‌های قالی‌بافی زیادی در تبریز دایر گشت. فرش تبریز یکی از نفیس‌ترین قالی‌های ایران و دنیا است که در بافت آن از طرح‌هایی همچون طرح مستوفی، اسلیمی لچک ترنج، گلدانی، میناخانی، طرح درختی و… استفاده می‌شود. تبریز در سال ۱۳۹۴ به عنوان شهر جهانی فرش ثبت گردید.

مشهد، شهر جهانی سنگ های قیمتی

مشهد، شهر جهانی سنگ‌های قیمتی

مشهد با داشتن ۳۹ گونه متفاوت سنگ‌های قیمتی، در سال ۱۳۹۵ از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی به‌عنوان شهر جهانی گوهر سنگ‌ها انتخاب شد. وجود معادن سنگ‌های قیمتی نظیر فیروزه، عقیق، آماتیست، اوپال، آراگونیت و … و همچنین وجود واحدهای سنگ تراشی، مراکز آموزش دیده در مورد سنگ‌های قیمتی و سنگ تراشی و وجود لابراتوارهای تخصصی برای ارزیابی و تشخیص ارزش سنگ‌های قیمتی، باعث شده است تا مشهد مهد سنگ‌های قیمتی در ایران باشد.

سیرجان، شهر جهانی گلیم

سیرجان، شهر جهانی گلیم

بافت گلیم در سیرجان که با استفاده از پشم و مواد طبیعی و گیاهی بافته و رنگ می‌شود، پیشینه‌ای تاریخی دارد. این شهر که در استان کرمان قرار دارد در سال ۱۳۹۶ به عنوان شهر جهانی گلیم ثبت شد. گلیم شیریکی ‌پیچ از شاخص‌‌ترین دست‌‌بافته‌های زنان روستایی و عشایری شهرستان سیرجان به حساب می‌آید که یک دست‌بافته ذهنی است و نمادها و نقوش آن بدون نقشه و با الهام از زندگی اطراف است.

مریوان، شهر جهانی کلاش

مریوان، شهر جهانی کلاش

کلاش، گیوه محلی یا همان کفش مختص استان کردستان است که قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال دارد و به‌‌صورت دستی با مواد طبیعی و بدون استفاده از هرگونه مواد صنعتی و آلاینده تولید می‌شود. مریوان از شهرهای استان کردستان در غرب ایران است که در سال ۱۳۹۶ برای بافت کلاش، در فهرست شهرهای جهانی صنایع‌دستی به ثبت رسید.

آباده، شهر جهانی منبت

آباده، شهر جهانی منبت‌کاری

هنر منبت‌کاری یکی از هنر‌های دست‌ساز ایرانی با قدمت حدود ۱۵۰۰ سال است که طبق مدارک تاریخی، شهر آباده خاستگاه آن بوده است. شهر آباده که در استان فارس قرار دارد در سال ۱۳۹۷ به عنوان شهر جهانی منبت در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت گردید.

میبد، شهر جهانی زیلو

میبد، شهر جهانی زیلو

بافت زیلو در مبید سابقه‌ای تاریخی دارد و از آن به عنوان فرش و پوششی برای کف خانه‌ها و اماکن مذهبی استفاده می‌کردند. صنایع دیگر شهر میبد با قدمتی ۷۰۰۰ ساله مانند سفالگری و سرامیک نیز شهرتی جهانی دارند. این شهر در سال ۱۳۹۷ به عنوان شهر جهانی زیلو ثبت گردید.

زنجان، شهر جهانی ملیله

زنجان، شهر جهانی ملیله

در بین صنایع دستی مختلف زنجان، ملیله‌بافی و چاقو‌سازی آن شهرت بسیار دارد. در هنر ملیه‌بافی نقره را به‌شکل مفتول‌های بسیار باریک در می‌آورند و طرح و نقش‌های ظریف و پیچیده‌ای با آن درست می‌کنند که برای ساخت انواع ظروف پذیرایی، سرویس چای‌خوری، شکلات‌خوری، گلدان، شمعدان، قاب عکس، جعبه جواهرات و… کاربرد دارد. در سال ۱۳۹۸ هنر ملیله‌بافی زنجان مورد توجه قرار گرفت و این شهر به عنوان شهر جهانی ملیله در شورای جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت گردید.

خراشاد، روستای جهانی توبافی

خراشاد، روستای جهانی توبافی

هنر پارچه‌بافی سنتی یا همان توبافی قدمتی دیرینه در خراشاد که یکی از روستاهای بیرجند و خراسان جنوبی می‌باشد، دارد. منسوجات سنتی نخی، ابریشمی و کتان مانند شال سر، سفره نان، تن پوش، حوله دست و صورت، حوله آشپزخانه، چادر شب و دستمال جیبی در خراشاد با ابزارهای خاص سنتی تهیه می‌شوند. روستای خراشاد در سال ۱۳۹۷ توانست با نام روستای جهانی توبافی در فهرست شهرهای جهانی صنایع دستی ثبت شود.

قاسم آباد، روستای جهانی چادر شب بافی

قاسم‌آباد، روستای جهانی چادر شب‌ بافی

قاسم آباد روستایی از توابع چابکسر در شهرستان رودسر استان گیلان است که بافندگی چادر شب و دیگر منسوجات در آن و سایر نقاط گیلان قدمتی دیرینه دارد. طرح چادرشب‌ها معمولا به صورت ذهنی و الهام‌گرفته از طبیعت اطراف است. در قدیم، زنان شمالی این چادرشب‌ها را هنگام شالیکاری به کمر خود می‌بستند؛ هرچند امروزه کاربردهای جدیدی از جمله رومیزی، پرده، روتختی و غیره، پیدا کرده است. این روستا در سال ۱۳۹۸ در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی ثبت گردید.

کلپورگان، روستای جهانی سفال دست ساز

کلپورگان، روستای جهانی سفال دست‌ساز

کلپورگان روستایی در ۲۵ کیلومتری شهر سراوان استان سیستان و بلوچستان است که سفال آن بخاطر طرح های خاص و اصیل و همچنین تولید به روش سنتی و بدون چرخ سفال، شهرت یافته است. طرح‌ها و نقوش این سفال‌ها کاملا هندسی و شبیه به نقوش سفال‌های ماقبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است. کلپورگان در سال ۱۳۹۶ به عنوان اولین روستای جهانی صنایع دستی ایرانی ثبت گردید.

دستورالعمل انتخاب شهرهای جهانی صنایع دستی

براساس قوانین و آیین نامه شورای جهانی صنایع دستی WCC مصوبه سال ۲۰۱۴ میلادی، شهرهای مختلف می‌توانند با وجود یک رشته صنایع دستی که دارای شهرت قابل قبول در سطح ملی و بین المللی و همچنین استانداردهای مشخص شده‌ای هستند، نامزد دریافت عنوان شهر جهانی صنایع دستی شوند. در صورتی که شهر یا روستایی دارای ویژگی‌های زیر باشد می‌تواند از طریق اعلام درخواست رسمی توسط مسئولین مربوطه و روسای دولتی مانند شهردار، فرماندار، استاندار به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و ارجاع به شورای جهانی صنایع دستی متقاضی کسب عنوان شهر جهانی صنایع دستی معرفی گردد.

۱- داشتن مزایای اقتصادی: معرفی محصولات در سطح بین المللی، فروش محصولات در سطح جهانی، برند سازی جهانی و رونق کسب و کار افراد محلی.

۲- داشتن مزایای فرهنگی: معرفی فرهنگ و آداب رسوم منطقه در سطح جهانی و تقویت پایه های فرهنگی اجتماعی.

۳- امکان ساخت دهکده گردشگری و صنایع دستی جهت بازدید گردشگران خارجی و داخلی.

۴- داشتن ارزش های تاریخی بر طبق سنت ها و آداب و رسوم قدیمی.

۵- نحوه ساخت خاص و متفاوت صنایع دستی.

اهمیت ثبت شهرهای جهانی صنایع دستی

ثبت جهانی شهرها و روستاهایی که دارای صنایع دستی خاص و منحصر بفردی هستند و از فرهنگ غنی برخوردار می‌باشند، باعث می‌شوند که این شهرها و روستاها بیشتر و بهتر دیده شوند و پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های آنها به بهترین شکل معرفی گردند. وجود این شهرها و روستاها برای توسعه گردشگری منطقه خودشان و حتی کشورشان بسیار حائز اهمیت است و می‌توانند میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری در طول سال باشند. همچنین این مکان‌ها قابلیت برپایی جشنواره‌ها، دوره‌های آموزشی، همایش‌ها و برنامه‌های مختلف برای علاقه‌مندان به صنایع دستی، گردشگران، دانشجویان، تاجران و بازرگانان را دارند.

 این موارد همه باعث افزایش اشتغال و درآمد می‌شوند و در رشد و پویایی یک کشور تاثیرات بسیار زیادی می‌گذارند. از این رو ثبت شهرها و روستاهای صنایع دستی برای توسعه گردشگری و اقتصاد مهم و ارزشمند محسوب می‌گردد.

 

سخن پایانی

شهرها و روستاهای ایران دارای آثار و صنایع دستی زیبا و منحصر به فردی هستند که کمتر شناخته شده می‌باشند و پتانسیل بالایی برای مشهور شدن در جهان را دارند. ثبت شهرها و روستاهای ایران در فهرست جهانی شهرهای صنایع دستی باعث هویت بخشی به این شهرها و روستاها شده و این امر همچنین موجب رونق حوزه گردشگری و به همراه آوردن منافع اقتصادی و اجتماعی متعددی برای اهالی بومی می‌شود.

۵/۵ - (۹ امتیاز)

تعداد دیدگاهها: ۱

  1. فروش سیم کارت

    لالجین خیلی تنوع وسایل سفالیش زیاده ولی قیمتاش متاسفانه فرقی با جاهای دیگه نداره من خودم فک میکردم چون معدن لوازم سفالیه باید ارزون باشه ولی اینطور نبود

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

×