عضویت شهرهای ایران در شبکه شهرهای خلاق یونسکو

اصطلاح شهر خلاق، به میزان خلاقیت در شهرها از بعد فرهنگی اشاره دارد. شبکه شهرهای خلاق یونسکو، شبکه ای است که با همکاری این سازمان در تلاش است تا خلاقیت در شهرها را به منظور اهرمی در جهت پیشرفت و خلاقیت، شناسایی و تقویت کند.

شبکه شهرهای خلاق، در سال ۲۰۰۴ جهت ایجاد ارتباط بین شهرهایی که دارای فاکتوری از خلاقیت هستند به وجود آمد. ۱۸۰ شهر در این شبکه قرار دارند که در جهت افزایش خلاقیت در دو سطح ملی و جهانی در تلاش هستند. این شبکه هفت حوز‌ه‌ خلاقیت را پوشش می دهد: صنایع دستی، هنرهای سنتی، رسانه، فیلم، طراحی، غذا، ادبیات و موسیقی.

این شبکه با همکاری یونسکو می کوشد تا علاوه‌بر شناسایی خلاقیت در شهرها به عنوان اهرمی برای پیشرفت، نوآوری را نیز پرورش دهد.

• ۱۰ بنای ایرانی ثبت شده در یونسکو
• آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو

شرایط لازم برای شهر خلاق

برای تبدیل شدن به شهر خلاق و پیوستن به شبکه شهرهای خلاق، شرایطی وجود دارد. این شرایط عبارتند از:

۱- تمرکز

فاکتور تمرکز اشاره دارد به حضور جمعیت در یک مکان معین. جمعیت متمرکز، گسترهٔ وسیعی از روابط انسانی به وجود می آورد و همین موضوع زمینه ساز تعامل و ارتباط میان افکار و اطلاعات است. شهرهای شلوغ مکانی مستعد برای تولید عقاید خلاق هستند. تعامل بالای ساکنان شهرهای بزرگ و شلوغ، بستری مناسب برای تولید ایده های نو و خلاقیت است.

۲- تنوع

مقوله تنوع در ابعاد گوناگون مطرح می شود. تنوع در افکار و فرهنگ، دانش، مهارت، فعالیت ها و حتی پروژه های شهری قابل بررسی است. تنوع جمعیت از لحاظ فرهنگ، تفکر، مهارت و تحصیلات می تواند موجب دسترسی به حجم بالای اطلاعات و مهارت ها، شود. در چنین شهری، فرصت مناسبی برای شهروندان جهت تعامل، مبادله اطلاعات، ظهور عقاید تازه و نوآوری وجود دارد.

۳- پویایی و تحرک

تمرکز جمعیت و تنوع آن در یک شهر، تنها بخشی از شرایط تبدیل شدن به شهر خلاق است. اما شرط دیگر، پویایی و ناپایداری آن است. این تحرک و ناپایداری موجب می شود که شهر در جهت خلاقیت تهییج شود.

فرایند انتخاب شهرها برای عضویت در شبکه شهرهای خلاق یونسکو

با این که فرایند ارسال درخواست برای عضویت در شبکه شهرهای خلاق، به عهده‌ شهرداری ها است، اما این کافی نیست. در حقیقت عضویت در شبکه‌ شهرهای خلاق یونسکو، یک تعهد بلندمدت و دائمی در جهت رسیدن به اهداف مشترک است. لازم است این شهرها در جلسات سالانه، گزارش عملکرد کاملی ارائه کنند. همچنین این شهرها باید در طول چهار سال پروژه ها و سیاست هایی را در این رابطه برنامه ریزی کنند.

کدام شهرهای ایران، عضو شبکه شهرهای خلاق یونسکو هستند؟

از میان شهرهای ایران، چهار شهر اصفهان، رشت، سنندج و بندرعباس، عضو شبکه شهرهای خلاق هستند.

اصفهان

سپاهان یا اصفهان از مهم ترین شهرهای ایران است که در شبکه شهرهای خلاق جهان عضویت دارد. اصفهان، نماد فرهنگ و هنر ایران محسوب می شود و صنایع دستی منحصر به فردی دارد. صنایع دستی اصفهان شامل:

میناکاری: میناکاری هنری ارزشمند به صورت نقاشی بر روی مس است. همچنین این هنر می تواند بر روی سفال یا شیشه نیز پیاده شود. از جمله اصلی ترین سوغاتی های محبوب اصفهان، ظروف میناکاری شده آن است.

مینیاتور: مینیاتور به معنی طبیعت در ابعاد کوچک است که آن را نگارگری هم می نامند. دلیل نام گذاری این هنر، نقاشی کوچک و ظریف است که از طبیعت طراحی می شود.

خاتم‌کاری: قدمت این هنر، به دوره صفویه باز می گردد. خاتم کاری، ترکیبی از چند ضلعی هایی در کنار هم چیده شده است که جنس آن از چوب است و ممکن است از مواد دیگری هم تشکیل شود. از جعبه های کوچک جواهر تا گلدان های بزرگ تزئینی، می توانند با این هنر ساخته شوند.

قلم زنی: قلم زنی یکی از قدیمی ترین هنرها و از پرطرفدارترین صنایع دستی اصفهان است. این هنر می تواند بر روی انواع سطوح از جمله طلا، مس، برنج، نقره و سایر فلزات پیاده شود.

فیروزه کوبی: این هنر در مقایسه با دیگر هنرها از قدمت کمتری برخوردار است. خاستگاه این هنر دز ابتدا مشهد بوده اما بعدها به اصفهان منتقل شد و اکنون فیروزه کوبی های اصفهان از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

از دیگر صنایع دستی اصفهان می توان به قلمکاری، معرق کاری اشاره کرد.

بندر عباس

بندرعباس از دیگر شهرهای ایران است که عضو شبکه‌ شهرهای خلاق یونسکو است. اما این شهر از چه لحاظ در میاه این شبکه شهرها قرار گرفته است؟

هنرها و صنایع دستی بندرعباس شامل:

حصیربافی: از اصلی ترین و جذاب ترین صنایع دستی بندرعباس، حصیربافی است. حصیر از درخت نخل تهیه می شود و از آن وسایل مختلفی ساخته می شود که می توان به انواع سبد، زیلو، کلاه و غیره اشاره کرد.

سفالگری: بندرعباس در زمینه سفالگری صاحب سبک است. برای نمونه نوعی کوزه آب به نام جهله وجود دارد که از ظروف پرکاربرد مردم محلی جنوب است.

سنندج

سنندج در حوزه‌ موسیقی، حرف های بسیاری برای گفتن دارد. موسیقی در سنندج در جای جای این شهر نفوذ کرده، از اجرای موسیقی خیابانی تا ایجاد بوستان موسیقی و ایجاد میدان دف.

آوازهای کردی و موسیقی دلنوازش موجب شده تا اکنون سنندج نماینده خلاق موسیقی ایران در یونسکو باشد. سازهایی مانند نی، سرنا، نایه، دهل، دف، تنبک، تنبور، کمانچه، دیوان، شمشال، نوای موسیقی سنندج را جهانی کرده اند. 

رشت

رشت اما از شهرهایی است که در حوزه غذاهای محلی در شبکه‌ شهرهای خلاق یونسکو به ثبت رسیده است. شهر خلاق خوراک شناسی، عنوانی است که در سال ۹۴ به این شهر تعلق گرفت. تنوع غذایی خطه گیلان در داخل کشور هم زبانزد است و گردشگران داخلی و خارجی را به تجربه جدیدی از لذت غذا خوردن دعوت می کند.

تنوع غذایی گیلان بر طبق برخی منابع مانند کتاب سفره گیلانی چیزی در حدود ۲۵۰ خوراک است و  غذاهایی مانند ماهی ملاته، باقلا قاتق‌، میرزا قاسمی‌، ترش تره‌، سیرقلیه‌، کباب ترش، کولی غورابیج، چغرتمه، کاله کباب‌، کپور آبه‌، اناربیج، واویشکا، شش انداز، ترش آش ، گمج کباب، موتنجن، دبیجا، ماهی فیبیج و چندین نوع فسنجان، تنها برخی غذاهای خوشمزه خطه گیلان هستند که اکنون شهر رشت همه این غذاها را نمایندگی می کند.

مزایای پیوستن به شبکه شهرهای خلاق یونسکو

با قرار گرفتن در شبکه شهرهای خلاق یونسکو، آن شهر در سطح جهان شناسایی می شود و این موضوع سبب جذب گردشگران و سرمایه گذاری خارجی و رونق بیشتر و نهایتا توسعه پایدار می شود. توجه و سرمایه گذاری بر روی مسائل زیست محیطی نیز از دیگر مواردی است که مطرح می شود. تعامل میان فرهنگ های گوناگون و تلاش در جهت گسترش عدالت اجتماعی هم زمینه ساز پایداری اجتماعی است. این پیشرفت ها، در درازمدت و با همکاری های بین المللی امکان پیشرفت مستمر شهر ها را فراهم می کنند. رونق اقتصاد و افزایش اشتغال قطعا به نفع ساکنان آن شهرها خواهد بود.

منبع: وبلاگ اقامت ۲۴