فصل گلاب‌گیری و عطر بهشت در قمصر و کاشان

شهرهای ایران هرکدام ویژگی منحصر به‌فرد خود را داشته و هر یک از چهره متفاوتی نسبت به سایر شهرها برخوردار است. برخی دارای تاریخی کهن بوده، آثار بجای مانده از تاریخ را در خود حفظ می‌کنند و دیگری از چهره زیبای طبیعت برخوردار بوده و آب و هوای دل‌چسب خود را به رخ سایرین می‌کشد.

کاشان شهر تاریخ و گل

در میان تمام شهرهای ایران با این تعداد جاذبه گردشگری فراوان، کاشان جایگاه ویژه ای داشته و یکی از اصلی ترین شهر های توریستی کشور بشمار می آید و همه روزه میزبان گردشگران بسیاری است. بویژه در فصل بهار و تابستان، این شهر به یکی از مهم ترین مقاصد گردشگران بدل شده و سفر های بسیاری به کاشان صورت می گیرد تا علاوه بر بازدید از جاذبه های تاریخی و طبیعی این شهر، در مراسمی همچون گلاب گیری که یکی از رسوم و آئین دیرینه و دیدنی کاشان است، شرکت کنند.

با وبلاگ اقامت ۲۴ در معرفی آئین گلاب گیری که همواره با نام کاشان گره خورده است، همراه باشید.

کاشان یکی از شهرهایی است که در فصل بهار پر از شور و هیجان می‌شود که میزبان هزاران هزار گردشگر داخلی و خارجی است. از اواسط اردیبهشت تا انتهای خرداد ماه فصل گلاب‌گیری، شهرهای قمصر، نیاسر و روستاهای اطراف آن تعداد زیادی را به‌طرف خود جذب می‌کند. عاشقان گل سرخ محمدی از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا خودشان را به جشن گلاب‌گیری برسانند.

تاریخچه گلاب‌گیری در کاشان

برای پی بردن به تاریخچه گل و گلاب‌گیری می‌توان مطالعه‌ای از آثار به‌دست‌آمده از حفاری‌های سیلک که شکل گل ۷ پر روی آن دیده می‌شود که این خود گواه این مدعاست که ساکنان این منطقه از هزاره‌های قبل از میلاد با گل‌ها و گیاهان آشنا بوده‌اند.

گلاب در دوره‌های تاریخی در کاشان وجود داشته و برای اثبات این ادعا می‌توان از عید گلاب که یکی از آداب‌ورسوم در کاشان قدیم بوده، یاد کرد. در سال‌های ۵۲ و ۵۴ هجری شمسی که کارشناسان بلغاری روی گل سرخ مطالعه می‌کردند به این نتیجه رسیدند که گل سرخ محمدی قمصر کاشان در مقایسه با نمونه‌های مشابه در نقاط دیگر، کیفیت بهتر و برتری دارد. بیشتر کارخانه‌های ادکلن‌سازی اروپا، برای تهیه عطر و ادکلن، از اسانس عطر گل قمصر استفاده می‌کنند. این موضوع سبب شده تا عطر و گلاب قمصر از دیرباز به‌صورت یک محصول نامی باقی بماند، در شهرت قمصر همین بس که، همه‌ساله خانه خدا با گلاب ناب محمدی این شهر شستشو داده می‌شود.

مراحل گلاب‌گیری

پروسه گلاب‌گیری به چند مرحله تقسیم می‌شود که توسط افراد مختلف صورت می‌پذیرد.

۱.چیدن گل:

به افرادی که گل می‌چینند، گل‌چین می‌گویند. گل چین‌ها از اوایل صبح قبل از طلوع آفتاب شروع به گل‌چینی می‌کنند و سعی دارند تمام گل گلستان را تا قبل از طلوع آفتاب برداشت کنند. چون معتقدند گل قبل از طلوع خورشید عطر و بوی زیادتری دارد.

معمولاً گل را، به کمک ناخن انگشت شست و ناخن انگشت سبابه از سرشاخه جدا می‌کنند. لازم به ذکر است چون عصاره گل در قسمت ته گل که به شاخه وصل است متراکم می‌شود، سعی می‌کنند گل را از بند جدا کنند.

۲.مراسم مذهبی و آیینی:

ابتدا قبل از شروع مراسم دیگ و گل‌ها را کنار رودخانه‌ها می‌برند و دعاهای مذهبی می‌خوانند و با گذاشتن دیگ‌های مخصوص بر روی اجاق فرآیند گلاب‌گیری شروع می‌شود.

۳.فرایند گلاب‌گیری:

کل فرآیند گلاب‌گیری ۴ ساعت زمان می‌برد. پس از قرار گرفتن دیگ‌های گلاب‌گیری بر روی اجاق‌ها، با توجه به‌اندازه دیگ‌ها، گل‌های تازه را با آب با نسبت ۱ به ۳ مخلوط می‌کنند، سپس با گذاشتن سرپوش روی دیگ، روزنه‌های احتمالی را می‌پوشانند تا بخار به‌طور کامل درون دیگ باقی بماند. هنگامی‌ که محتویات دیگ جوشید، بخار آن را از لوله‌ها به درون پارچ مسی بزرگ که داخل آب سرد قرار دارد می‌ریزند.

هنگامی‌که این بخارها نیز سرد شدند، گلاب تولید می‌شود. پارچ‌ها با توجه به ظرفیتشان حدود ۳۰ الی ۴۰ لیتر گلاب می‌دهند. هنگام انجام این پروسه یک لایه‌ روغن بسیار نازکی روی گلاب ایجاد ‌می‌شود که باید با سرنگ جدا شود.

درجه بندی گلاب از نظر خلوص

۱.گلاب سنگین یا درجه‌یک:

بهترین گلاب، گلابی است که در ۱۰۰ میلی‌لیتر آن ۳۵ میلی‌گرم گل وجود دارد. به‌ عبارت‌ دیگر، گلابی که از ریختن ۳۰ کیلوگرم گل مرغوب ۴۰ لیتر محلول از آن به دست می‌آید. نام دیگر گلاب سنگین، گلاب ۵ منی می‌باشد.

۲.گلاب سبک یا درجه‌دو:

گلابی که در ۱۰۰میلی‌لیتر آن ۱۵ میلی‌گرم گل وجود دارد که ۲۰ لیتر محلول به دست می‌آید گلاب سبک می‌باشد که به آن گلاب دو منی نیز می‌گویند.

۳.گلاب دوآتشه یا دو‌گل:

گاهی اوقات پس از یک‌بار تقطیر و گلاب‌گیری، گلاب به‌دست‌آمده را با گل‌های تازه مجددا تقطیر می‌کنند که در این صورت درجه خلوص آن بسیار بالاتر می‌رود و به آن گلاب دو‌گل نیز می‌گویند.

۴.گلاب سه آتشه یا سه‌گل:

چنانچه عمل گلاب‌گیری برای بار سوم تکرار شود، یعنی گلاب دوآتشه دوباره با گل تازه تقطیر شود؛ به آن گلاب سه آتشه می‌گویند. این دو نوع گلاب بسیار کم تولید می‌شوند و از لحاظ کیفیت و میزان اسانس بی‌نظیرند.

۵.گلاب پس‌آب:

درصورتی‌ که بعد از عمل تقطیر دوباره به تفاله‌های دیگ آب اضافه شود و از تفاله‌های گل مجدداً تقطیر صورت بگیرد، گلاب به‌دست‌آمده دارای کیفیت نازلی خواهد بود که به این گلاب، پس آب می‌گویند.

۶.گلاب زیر‌عطری:

گلابی که با پارچ مخصوص تهیه می‌شود و در این شرایط بیشتر گرفتن عطر مدنظر است و بعد از آنکه عطر از پارچ خارج شد، به آن گلاب زیرقطر یا زیر عطری می‌گویند.

مسیرهای دسترسی به قمصر و نیاسر

۱.قمصر:

اگر از تهران عازم هستید، وارد آزادراه تهران-قم-کاشان شده و قبل از عوارضی کاشان-نطنز، خروجی قمصر قرار دارد. مسیر دسترسی به قمصر از طریق آزادراه اصفهان –کاشان-تهران، بعد از شهر دلیجان و میمه و از خروجی جوشقان قالیه می‌باشد.

۲.نیاسر:

خروجی جاده منتهی به نیاسر در آزادراه تهران-قم-کاشان، ۱۰ کیلومتر قبل از کاشان می‌باشد. وارد آن جاده شوید و بعد از عبور از مشهد اردهال دوراهی را به سمت راست بپیچید و بعد از هشت کیلومتر وارد جاده نیاسر در سمت چپ خود شوید.

اگر تصمیم دارید، در فصل گل و گلاب در این مراسم شاد و خوشبو شرکت کنید، تا فرصت هست رزرو هتل کاشان خود را انجام داده، تا از محل اسکان خیالتان راحت شود، چون ممکن است به خاطر شلوغی و تعداد زیاد گردشگران داخلی و خارجی، هتل مدنظر خودتان را از دست بدهید.