لیست پل های تاریخی ایران
مرتضی کهلکی
۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۶
20۰2,351
از دیرباز راه‌های بسیاری برای تردد مسافران و کاروان‌های تجاری وجود داشته که به‌واسطه موقعیت جغرافیایی و عوارض طبیعی در طول تاریخ، صدها پل برای سهولت رفت‌وآمد مسافران روی رودها و دره‌ها ساخته شده و برخی از آن‌ها هنوز مورداستفاده قرار می‌گیرد و بسیاری از آن‌ها نیز متأسفانه ویران شده‌اند.
وبلاگ اقامت ۲۴ اکنون به سراغ این پل‌ها رفته و به معرفی این اماکن تاریخی در گوشه و کنار سرزمین باستانی ایران می‌پردازد تا با این مسیرهای تردد تاریخ ایران، بیشتر آشنا شده و شاید بخشی از برنامه سفرهای تفریحی قرار گیرد.
مقاله مرتبط : “قلعه های ایران ، سند افتخار و تاریخ ایران زمین”
مقاله مرتبط : “آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو”
فهرست این مطلب
قدیمی‌ترین پل جهان با قدمتی بیش از ۱۷۰۰ سال
قدیمی‌ترین پل در ایران که لقب قدیمی‌ترین پل جهان را نیز دارد، در دزفول و بر روی رودخانه دز قرار داشته و قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد، به عبارتی چیزی در حدود ۱۷۰۰ سال پیش.
این پل ۳۷۰ متر طول و ۹ متر عرض داشته و پایه‌های آن از یک دهانه کوچک و بزرگ تشکیل‌شده است که در حال حاضر ۱۷ دهانه از این پل باقی‌مانده، ولی این دهانه‌ها در مسیر آبروی رودخانه نیستند.
پل رودخانه دز، در سال ۲۶۰ میلادی، به دستور شاپور اول ساسانی توسط ۷۰ هزار اسیر رومی دربند ایرانیان، احداث شد و درحالی‌که بیش از ۱۰ قرن از عمر آن می‌گذرد، به‌عنوان باستانی‌ترین پل جهان، اکنون نیز محل تردد خودروهای سواری دزفول و اندیمشک است.
پل مزبور از سنگ ساروج و آهک بنا شده و در دوران حکومت عضد الدوله دیلمی، صفویان و پهلوی چندین بار بازسازی‌شده، اما پایه‌های پل، حکایت از دوران ساسانی دارد.
پل دز که در مرکز شهر دزفول قرار دارد، شرق و غرب شهر را به هم متصل کرده و به گفته مورخان، این پل یک اثر منحصربه‌فرد تاریخی است که تاکنون توانسته تا این زمان دوام بیاورد.
پل تاریخی شالو
یکی از آثار قدیمی استان خوزستان و شهرستان ایذه، پل تاریخی شالو بوده که در مسیر جاده تاریخی دزپارت قرار دارد. پل شالو گذرگاهی است که قدمتی چند هزارساله داشته و آثار به‌جامانده از آن، نشان‌دهنده هنر معماری و اندیشه ایرانیان باستان است. این پل در قلمرو طایفه شالو واقع بوده و صدها سال است که به این نام شناخته می‌شود. پل شالو و « گدار» معروف به « بلوطک» نه‌تنها یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌هایی است که خوزستان را به فلات مرکزی ایران وصل می‌کند، بلکه بخش مهمی از ایل بختیاری نیز از آن استفاده کرده و خود را به مناطق گرمسیری و سردسیری می‌رسانند. این پل در طول تاریخ با اسامی مختلفی مانند، خره زاد، خورزاد، دزپارت، دسفارت، ایذج و شالو شناخته‌شده است.
پل پنج چشمه
در ۵ کیلومتری ماکو و بر روی رودخانه پر آب زنگمار، پل سنگی پنج چشمه ساخته‌شده است؛ این پل از آثار دوره صفوی بوده و به‌منظور ایجاد ارتباط بین تبریز – ماکو و همچنین روستاهای اطراف، ساخته‌شده است؛ مصالح این پل از سنگ است و طرحی بسیار ساده دارد.
در اواخر دوره قاجاریه، دو چشمه از چشمه‌های پل خراب‌شده و هنگام مرمت و بازسازی، به‌جای دو چشمه، چشمه‌ای بزرگ‌تر ساخته و پنج چشمه را به چهار چشمه تبدیل کرده‌اند و اینک پل پنج چشمه، چهار چشمه دارد.
پل شاپوری
در فاصله ۲ کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد و در غرب شهر قدیمی «ایزدخواست»، یکی از شاهکارهای معماری و پل‌سازی دوره ساسانی باقی مانده است. این پل ۲۸ طاق در جهت غربی- شرقی داشت که امروزه فقط ۶ طاق آن باقی‌مانده است. سطح هر پایه ۶۶متر (۶*۱۱) و ارتفاع کنونی آن ۱۶ متر است. طاق‌ها با سنگ‌های حجاری‌شده، ساخته‌شده‌اند. مصالح بنا از سنگ و ملات ترکیبی است که اکنون نیز جدا کردن آن از سنگ‌ها به‌سختی امکان‌پذیر است.
پل جی
این پل که مربوط به دوره ساسانیان و پیش از اسلام است در چهار کیلومتری شرق اصفهان و روی زاینده‌رود ساخته شده است. نوع ساخت این پل که در میان چشمه‌های آن قوس‌های زیبای کوچکی اجرا شده، هنوز کاملا سالم و پابرجا و قابل استفاده است. این پل را می‌توان قدیمی‌ترین پل ساخته شده روی زاینده‌رود نامید که بارها در طول تاریخ و بویژه در قرون اولیه اسلامی مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته است. مصالح به کار رفته در این پل خشت و آجر و ساروج است و کارشناسان دلیل استقامت و ماندگاری آن را نیز همین موضوع می‌دانند.
طول این پل ۱۰۵ متر و عرض آن پنج متر است که این امر سبب شده رفت و آمد مسافران و کاروان‌ها از روی آن به سادگی انجام شود. به گواه بسیاری از باستان شناسان دلیل اولیه ساخت این پل، استفاده از آن در لشکرکشی‌های نظامی بوده که بعدها مورد استفاده تجاری و… قرار گرفت. در دوران صدر اسلام این پل با نام پل حسین شناخته می‌شد و در نزدیکی آن تعداد زیادی آثار و ابنیه با شکوه ساخته شده بود.
پل آجری کوچه
در شمال روستای کوچه از توابع دهستان گودین شهر کنگاور، پل آجری از بناهای دوره شاه‌عباس دیده می‌شود. این پل محکم بر روی آب خرم که از غرب به شرق جریان دارد، احداث‌شده است. طول پل حدود ۸۰/۶۸ متر است. پایه‌های پل تا ابتدای طاق هر دهانه، با سنگ لاشه بالا آورده شده و میان‌پایه‌ها را با قلوه‌سنگ و سنگ لاشه پرکرده و با آجر روی آن را پوشانده‌اند. هر پنج چشمه پل، طاق جناغی دارد. طاق چشمه شمالی، از سمت غرب جناغی و از سمت شرق، هلالی شکل است. در طرفین پل، سیل برگردان‌هایی با سنگ لاشه و ملاط گل و گچ ساخته‌شده است.
پل کشگان
پل کشگان بر سر راه باستانی و قدیمی طرهان به شهر باستانی شاپورخو، قرار دارد و بر روی رودخانه کشگان ساخته‌شده است. در پایین پل، پایه‌های دوره ساسانی به‌جای مانده است. این پل تقریباً۳۰۰ متر طول و ۱۱ پایه داشته که در حال حاضر قسمتی از چهار پایه آن باقی‌مانده است. بر اساس متن کتیبه‌ای به خط کوفی که از مجاورت پل پیداشده است، در سال ۳۸۸ هجری قمری، به‌فرمان «بدربن حسنویه بن الحسین» ساخت بنای آن شروع‌شده و در سال ۳۹۸ به پایان رسیده است. به فاصله یک‌صد متری جنوب این پل، آثار یک پل دیگر که به دوره قبل از اسلام و مربوط به عهد ساسانیان مربوط می شود باقی‌مانده است . بین این پل و آثار به‌جای مانده پل ساسانی کشگان، پل جدیدی ساخته‌شده است.
منبع : وبلاگ اقامت ۲۴
