آشنایی با مقبره بابا قاسم اصفهان

یکی از عرفا و زهاد مشهور که در اوایل قرن هشتم هجری در اصفهان زندگی می کرده است، بابا قاسم اصفهانی بوده که پس از چند قرن، مزار او همچنان زیارتگاه مردم اصفهان است. در قسمت غربی خیابان هاتف و با فاصله نسبتاً دور از مسجد جامع عتیق، کوچه ای با نام ایـن مقـبره وجـود دارد. دلیل تخلص او به بابا این است که از قرن هشتم تا دهم هجری، عده ای از عرفای صوفیه در اصفهان زندگی می کردند که بابا نامیده می شدند. این کلمه را برای احترام و بزرگداشت، به نام آن ها اضافه می کردند. بد نیست بدانید که آرامگاه بابا قاسم جزو شناخته شده ترین آرامگاه های اصفهان به شمار می رود.

مقاله مرتبط : “جاهای دیدنی اصفهان“

این مقبره که مربوط به شخصی به نام بابا قاسم است، توسط شاگرد وی، سلطان ابی الحسـن طـالوت دامغـانی بنا گردیده است. سردر این بنا دارای کتیبه ای تاریخی که به خط ثلث و با کاشی معرق بر روی زمینه ای لاجوردی حک شده است و سال ۴۱۷ هجری قمری برای آن رقم خورده است.

بر دیوار شرقی سردر، دو لوح سنگی نصب شده که یکی از این دو لوح در قسمت فوقانی یک پنجره مشـبک سنگی نصب گردیده و شامل دو حاشیه و یک متن است. عبارت حک شده بر روی این حاشیه، حاوی صلوات بـر چهارده معصوم می باشد. مقرنس های داخل گنبد، دارای زمینه شطرنجی آجری با پوشش کاشی فیروزه‌ای و بر پیشانی آن کتیبه ای بنایی با عبارت الله اکبر نقش بسته که این عبارت ٨ مرتبه نوشته شده است.

درب بقعه به طرف شمال است و قطار بندی و کاشی کاری بسیار زیبایی دارد. بنای بقعه بر روی یک چهار ضلعی قرار گرفته و پوشش داخلی به صورت گنبد نیم کروی می باشد. داخل و خارج بقعه دارای تزیینات آجری و کاشی کاری است. گنبد آن، شکل ۸ ترک است که هر دو ترک آن با خط بنایی و کاشی معرق لاجوردی بر زمینه آجری، اسماء الهی منقوش است.

مقاله مرتبط : “مسجد امام اصفهان“

مقبره بابا قاسم، از دو گنبدخانه، یکی با مقطع افقی مربع و دیگری هشت ضلعی، تشکیل شده است. این دو گنبد با دالانی به یکدیگر راه دارند. گنبدخانه با قاعده مربع، در سال ۱۰۴۴ مرمت شده است، اما گنبدخانه دیگر، به مرور زمان به صورت مخروبه درآمد و در سال ۱۲۹۷، به گنبدخانه ای با مقطع افقی مستطیل، تغییر شکل یافت.

داخل بنا، شبستان نفیس و بی نظیری است که طاق آن با آجر چینی بی نظیر، مقرنس کاری شده است. در این گنبد، دو کتیبه که با کاشی معرق ساخته شده اند، دیده می شوند که یکی از آنها بر اطراف شبستان و زیر گردن گنبد نوشته شده و حاوی عباراتی از قرآن مجید است.کتیبه دیگر که زیر کتیبه اول نقش شده، به نام بانی بنا اشاره می کند. در داخل بقعه بابا قاسم، یک سنگ قبر قدیمی موجود است که اسامی چهارده معصوم بر آن نوشته شده است. این سنگ قبر مربوط به مزار شخصی به نام پهلوان میرزا علی است که تاریخ ۹۸۵ به زبان عربی بر آن نوشته شده است.

گنبد نیمه‌ کروی‌ داخل‌ آرامگاه‌ بر پایه مربع‌ استوار است‌ که‌ با گوشه‌سازی‌ سکنج‌ مرحله انتقالی‌ ۸ ضلعی‌، شکل‌ گرفته‌، و پایه مربع‌ را به‌ شکل‌ دایره‌ای‌ برای‌ برپایی‌ گنبد آماده‌ ساخته‌ است‌. در میان‌ هر یک‌ از ۴ ضلع‌ در فضای‌ میان‌ دو سکنج‌، نورگیری‌ مشبک‌ تعبیه‌ شده‌ است‌؛ بر فراز مرحله انتقالی‌ یک‌ ۱۶ ضلعی‌ ایجاد شده‌، و ستاره ۸ پر بزرگ‌ مقرنس‌کاری‌ را در میان‌ گرفته‌ که‌ در مرکز آن‌ ستاره ۸ پری‌ از آجر لعابدار فیروزه‌ای‌ قرار گرفته‌ است‌.

مقاله مرتبط : “مدرسه چهارباغ در خیابان چهارباغ عباسی اصفهان“

تاریخ زندگی و وفات بابا قاسم مشخص نیست، ولی آنچه مسلم است، در تاریخ ۷۲۵ هجری قمری که مدرسه بابا قاسم، معروف به مدرسه امامیه برای بابا قاسم ساخته شده، حیات داشته و در سال ۷۴۱ هجری قمری وفات یافته است. مقبره بابا قاسم اصفهان ، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۰۰ ، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع : وبلاگ اقامت ۲۴